خراسان ، كوچ داد . [1] همچنين فرزندش ابن زياد ، علاوه بر كشتار گسترده مبارزان ، بنا به نقلى ، حدود دوازده هزار نفر از شيعيان كوفه را زندانى كرد . [2] حَجّاج بن يوسف ثقفى نيز در طول بيست سال حكومت خود در عراق ، بر پايه برخى از گزارش ها ، يكصد و بيست هزار نفر را كُشت [3] و در زندان هاى او، پنجاه هزار مرد و سى هزار زن ـ كه شانزده هزار نفر آنها مجرّد بودند ـ مُردند! [4] هر چند اين اعداد ، اغراق آميز به نظر مى رسد، ولى در قساوت و بى رحمى اين حاكم ستمگر و كثرت كسانى كه به دست او كشته شدند ، ترديدى وجود ندارد . همچنين نهضت توّابين به رهبرى مختار ، پس از واقعه كربلا ، [5] شورش عبد الرحمان بن اشعث در سال هاى 82 و 83 هجرى [6] و قيام زيد بن على عليه السلام در سال 122 ، [7] دلايل روشن ديگرى بر نفرت عميق بخش قابل توجّهى از مردم كوفه از حكومت اُمَوى است . در دوران امامت امام حسين عليه السلام ، مفاسد اخلاقى و عملى آشكار يزيد ـ كه خود را خليفه مسلمانان مى دانست ـ ، نفرت طبيعى مردم كوفه نسبت به حكومت شام را دوچندان كرد . لذا با نوشتن نامه هاى پى در پى ، از امام عليه السلام دعوت كردند تا به كوفه بيايد و نهضت شكل گرفته بر ضدّ حاكمان اُمَوى را سامان دهد .

پنج . حضور هواداران اهل بيت عليهم السلام

هر چند شمار شيعيان حقيقى و پيروان واقعى اهل بيت عليهم السلام در كوفه ـ چنان كه توضيح