3603.امام صادق عليه السلام ـ به مفضّل بن عمر ـ: اى مفضّل ! در خلقت خداى عز و جل بينديش كه چگونه اين چهار عنصر را بزرگ و پُرارزش آفريد تا نيازهاى بيشترى را برآورند و از جمله ، وسعت اين زمين و گستره آن است كه اگر نبود ، چگونه خانه هاى مردم و مزرعه و مرتع ها و بيشه و جنگل را در خود جاى مى داد و نيز گياهان دارويى بزرگ و معدن هاى غنى و سرشار را ؟! شايد كسى كه اين صحراهاى ويرانه و دشت هاى دهشتناك را نشناسد ، بگويد : اينها چه سودى دارند؟ اينها جايگاه حيوانات وحشى و پناهگاه و چراگاه آنان است ، و نيز جايگاهى براى هواخورى و گردش مردم ، چون نيازمند هوا به هوا شدن و در آمدن از خانه و كاشانه شوند . پس ، بسى صحرا و دشتِ تهى كه با نقل و انتقال مردم و سكونت در آن جا ، بوستان و كاخ شوند و اگر اين گستردگى و وسعت زمين نبود ، مردم ، همچون انسان زندانى در حصار تنگ مى شدند و جايى نمى يافتند كه به گاه دل تنگى و اضطرار ، از وطن خود به آن جا منتقل شوند . سپس در خلقت همين زمين ـ به همين گونه كه هست ـ بينديش كه ثابت و استوار آفريده شده تا جايگاهى ثابت براى اشيا باشد و مردم ، بتوانند براى نيازهاى خود بر آن راه بروند و براى استراحت ، بنشينند و براى آرام گرفتن ، بخوابند و كارهاى خويش را محكم كنند كه اگر لرزان و سست بود ، مردم نمى توانستند بناى خويش و يا تجارت و صناعت و امثال آن را محكم بدارند ؛ بلكه اگر زمينِ در زير [ پاى ]آنان مى لرزيد ، اساسا زندگى آسوده اى نداشتند و دليل آن هم حالت مردم در زلزله هاست با زمان اندك آنها ، تا آن جا كه خانه هايشان را رها مى كنند و مى گريزند ... سپس [خاك] زمين در طبيعت اوّليه خود ، سرد و خشك است و نيز سنگ آن . تنها تفاوت سنگ و خاك ، خشكىِ بيشتر سنگ است . آيا مى دانى كه اگر خشك بودن زمين اندكى بيشتر شود و تبديل به سنگ سخت گردد ، ديگر گياهى كه خوراك حيوان است ، از آن نمى رويد؟ و آيا [ديگر] مى شود در آن كِشت كرد و يا چيزى ساخت؟ آيا نمى بينى كه سختى اش كمتر از سنگ است ، امّا با همين صورت فعلى نرم و شكننده اش قابل اتّكاست ؟ از تدبير حكيم بزرگ و والا در خلقت زمين ، آن است كه محلّ وزش باد شمال بالاتر از جنوب است . چرا خدا چنين كرده است؟ جز براى آن است كه آب ها[ى باران ]بر سطح زمين جارى شود و آن را آبيارى و سيراب كند؟ سپس در پايان به دريا بريزد ، گويى كه كسى يكى از دو طرف سطح [زمين] را بلند كرده و طرف ديگر را پايين كشيده تا آب ، سرازير شود و يك جا نَايستد ؟ درست به همين دليل ، محلّ وزش باد را در شمال ، بالاتر از محلّ وزش باد در جنوب قرار داد كه اگر چنين نبود ، آب ، حيران و سرگردان بر روى زمين مى ماند و مردم را از كار خود باز مى داشت و راه ها و جاده ها را مى گسست .