11

احنف بن قيس

اَحنَف بن قَيس بن معاويه ، همان ابو بحر تميمى سعدى است . احنف ، لقب اوست ، از آن رو كه انگشت شست پاهايش به سوى يكديگر بود . نام وى «ضحّاك» و «صَخْر» گفته شده و از بزرگان تميم است . او به روزگار پيامبر صلى الله عليه و آله مسلمان شد ؛ امّا پيامبر خدا را نديد . احنف را به بردبارى و بزرگوارى ستوده اند و گاه ، شرح حال نگاران در نقل نمونه هايى از اين بردبارى و بزرگوارى به افراط گراييده اند . [1] احنف در زمان خلافت عمر ، از فرماندهان لشكر در فتح خراسان بود و در زمان عثمان ، مَروْ را فتح كرد . او در جنگ جمل با مولا عليه السلام همراهى نكرد ؛ امّا با كناره گيرى وى از طرفين جنگ ، چهار هزار نفر از قبيله وى از همراهى با عايشه سر باز زدند . عايشه او را به همراهى دعوت كرد ؛ امّا او با سخنانى هوشمندانه موضع عايشه را ناروا دانست . او در جنگ صِفّين ، از فرماندهان سپاه امام عليه السلام بود و در جريان حَكَميت ، پيشنهاد كرد كه او را به جاى ابوموسى ، حَكَم قرار دهند . او در آشوب ابن حَضْرَمى ، اعتزال پيشه كرد و از على عليه السلام دفاع نكرد . سياست او مبنى بر مسامحه و همراهى با قوم و قبيله خود و دورى از تنش بود . او در نزد معاويه از جايگاه شايسته اى برخوردار بود ؛ امّا در آن روزگار نيز از تجليل و تكريم مولا عليه السلام تن نمى زد . امام حسين عليه السلام قبل از قيام خويش به او نامه نوشت ؛ امّا احنف ، پاسخ مثبت نداد . اگر اين گزارش تاريخى در بى پاسخ نهادن نامه امام حسين عليه السلام درست باشد ، نشان دهنده دنيامدارى احنف و نا استوارى او در عقيده است . احنف با مُصعَب بن زبير ، دوستى داشت . از اين رو ، براى همراهى وى به كوفه آمد . وى به سال 67 هجرى درگذشت .