نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 948
اشاره
اشاره
(افاده معانى فراوان با کلام کوتاه با
استفاده از دلالت تضمنى و التزامى)
«اشاره» يعنى آوردن کلام کوتاه با معانى فراوان، که در حقيقت همان «ايجاز
قصر» است؛ مانند:
1.((وَغِيضَ الْمَاء) ؛
)و آب فرو كاست (هود// 44) . لازمه کم شدن آب، قطع شدن باران و جوشش آب
از چشمه است. و اگر اين حالت نبود، آب کم نمىشد.
2.((وَفِيهَا مَا تَشْتَهِيهِ
الْأَنفُسُ وَتَلَذُّ الْأَعْيُنُ وَأَنتُمْ فِيهَا خَالِدُونَ) ؛ )و در آنجا
آنچه دلها آن را بخواهند و ديدگان را خوش آيد [هست] و شما در آن جاودانيد (زخرف//
71) .
آنچه نفس بهآن تمايل دارد، شهوات نامحدود و ديدنىهاى بىاندازهاى است
که چشم از آن لذت مىبرد، و آيه مبارکه با الفاظ اندک بر مفاهيم غيرقابل شمارش دلالت
دارد.
ابنابىالاصبع مىگويد: تفاوت ايجاز قصر و اشاره اين است که دلالت ايجاز
قصر مطابقى است؛ ولى دلالت اشاره، تضمنى يا التزامى است
نيز ر.ک: ايجاز قصر.
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 284و188
[2]باقلاني ، محمد بن طيب ، 338 - 403ق.;اعجازالقرآن;صفحه
90
[3]بستاني ، بطرس ، 1898 - 1969;محيط المحيط
قاموس مطول للغة العربية;صفحه 488
[4]علوي مقدم ، محمد ، 1311 -;درقلمروبلاغت;صفحه
(726-5مقدمه)و717
[5]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد5;صفحه 389
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 948