استفهام استهزائي

استفهام تهكمي

(استفهام استهزائي)

(پرسش به قصد تمسخر مخاطب)

«تهکّم» يعنى استهزا و مسخره‌کردن، و «استفهام تهکمى» -از اقسام استفهام مجازي- که به آن استفهام استهزايى نيز مى‌گويند، آن است که گوينده، هيچ سؤالى از مخاطب ندارد، ولى براى مسخره‌کردن، سخن خود را به صورت سؤال مي‌آورد؛ مانند:

1.((قَالُواْ يَا شُعَيْبُ أَصَلاَتُكَ تَأْمُرُكَ أَن نَّتْرُكَ مَا يَعْبُدُ آبَاؤُنَا...) ؛ )گفتند‌اى شعيب آيا نماز تو به تو دستور مى‌دهد كه آنچه را پدران ما مى‌پرستيده‌اند رها كنيم (هود// 87) . در اين آيه، قوم شعيب براى مسخره و استهزاى وي، سخن خود را به صورت استفهام گفته‌اند.

2. (فَرَاغَ إِلَى آلِهَتِهِمْ فَقَالَ أَلَا تَأْكُلُونَ مَا لَكُمْ لَا تَنطِقُونَ) ؛ تا نهانى به سوى خدايانشان رفت و [به ريشخند] گفت آيا غذا نمى‌خوريد؛ شما را چه شده كه سخن نمى‌گوييد (صافات// 91 - 92) . در اين آيه، سؤال حضرت ابراهيم (ع) از بت‌ها، استهزايى و تهکمى است.