استعاره تهكميه

استعاره تهكميه

(استعمال کلام در ضدّ يا نقيض معناى ظاهرى آن به قصد استهزا)

«استعاره تهکميه» يکى از اقسام «استعاره عناديه» است.

«تهکم» در لغت به معناى استهزا، و نزد دانشمندان علم بديع، سخنى است که در ضد معناى ظاهرى‌اش يا نقيض آن به کار مي‌رود؛ مثلاً ظاهرش جدى و باطنش شوخى است، يا ظاهرش مدح و باطن آن ذم است؛ يعنى در ظاهر سخنى مى‌گويند که معناى ظاهرى خوبى دارد و آن را به صورت جدى و قاطع بر زبان مى‌آورند، ولى در واقع و باطن، معناى استهزايى يا مزاح را اراده مي‌کنند؛ مانند:((... إِنَّكَ لَأَنتَ الْحَلِيمُ الرَّشِيدُ))(هود// 87) . اين کلام را قوم شعيب براى استهزا و تمسخر به او گفتند، که منظورشان از «حليم رشيد» گمراه و سفيه بود.

نيز ر.ک: استعاره عناديه.