responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 787

اسامي سوره توبه

اسامي سوره توبه

(اسامى ذکر شده براى سوره توبه)

سوره توبه نام‌هاى ديگرى نيز دارد که عبارتند از:

1. بَحوث: «بحوث» بر وزن «فعول» صيغه مبالغه از ماده «بحث» و به معناى کاوش و تحقيق است. از آن‌جا که سوره توبه درباره نفاق انسان‌هاى دوچهره سخن گفته و در آن، نفاق منافقان برملا و ظاهر شده، «بحوث» نام گرفته است.

2. برائت: سوره توبه با واژه «برائت» آغاز شده و حکم برائت و بيزارى از مشرکان و قطع رابطه و لغو تمام پيمان‌ها با آنان را با قاطعيت صادر کرده است و در آيه اول نيز بر اين موضوع تأکيد دارد((بَرَاءةٌ مِّنَ اللّهِ وَرَسُولِهِ))(و در آيه سوم مى‌فرمايد:)(… أَنَّ اللّهَ بَرِيءٌ مِّنَ الْمُشْرِكِينَ وَرَسُولُهُ) ؛ از اين رو، به سوره «برائت» نامگذارى شده است.

3. حافره: «حافره» از ريشه «حفر» به معناى کندن و کاويدن و اطلاع يافتن از کار کسى، گرفته شده است. از آن‌جا که اين سوره از اسرار منافقان پرده برداشته و از طرفى به سبب وجود آياتى چون آيه 77 و 110 که دل‌هاى آنان را کند و درهم کوبيد و آثار نفاق را در آن باقى گذاشت، سوره «حافره» نام گرفت.

3. سيف.

4. عذاب: خداوند در اين سوره مى‌فرمايد:((وَمِمَّنْ حَوْلَكُم مِّنَ الأَعْرَابِ مُنَافِقُونَ وَمِنْ أَهْلِ الْمَدِينَةِ مَرَدُواْ عَلَى النِّفَاقِ لاَ تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُم مَّرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ إِلَى عَذَابٍ عَظِيمٍ) ؛ )و برخى از باديه‌نشينانى كه پيرامون شما هستند منافقند و از ساكنان مدينه [نيز عده‌اى] بر نفاق خو گرفته‌اند تو آنان را نمى‌شناسى ما آنان را مى‌شناسيم به زودى آنان را دو بار عذاب مى‌كنيم سپس به عذابى بزرگ بازگردانيده مى‌شوند (توبه// 101) . به دليل وعده عذاب در اين آيه براى منافقان، سوره توبه به «سوره عذاب» نامگذارى شده است.

5. فاضحه: فاضحه به معناى افشاگر و رسوا کننده است. چون چند آيه از سوره توبه با لحن شديدى در توبيخ منافقان نازل شده، پرده از چهره نفاق آنان برداشته و آنان را رسوا کرده، اين سوره به «فاضحه» نيز شهرت يافته است.

6. مبعثره: «مبعثره» اسم فاعل از ريشه «بعثره» است که يکى از معانى آن در لغت، آشکار ساختن است. سوره توبه اسرار نهانى و نقشه‌هاى خائنانه منافقان را فاش و آشکار و موجبات رسوايى آنان را فراهم کرده است؛ لذا آن را «مبعثره» نيز گفته‌اند.

7. مثيره: چون در سوره توبه، اسرار نهانى و معايب نفسانى منافقان آشکار شده، «مثيره» يعنى انتقام گيرنده نيز نام گرفته است.

8. مخزيه: واژه «مخزيه» از ماده «خزى» به معناى خوار و ذليل کننده است. علت نام گذارى سوره توبه به مخزيه اين است که با افشا و رسوا کردن منافقان و اعلان برائت از مشرکان، آنان را خوار و ذليل کرده است.

9. مدمدمه.

10. مشرده.

11. مُشَقْشِقَه: گرچه برخى سوره توبه را «مشقشقه» نيز ناميده‌اند، اما اين نامگذارى صحيح نيست؛ زيرا در منابع اصيل و دست‌اول از اين اسم خبرى نيست. گويا اين اصطلاح، تصحيف واژه «مقشقشه» باشد که در منابع اوليه آمده است.

12. مُقَشْقِشِه: «مقشقشه» از ماده «قشقشه» و به معناى شفا دادن از بيمارى است. سوره توبه، قلب مؤمن، قارى و عمل کننده به اين سوره را از بيمارى نفاق شفا مى‌بخشد؛ لذا برخى آن را «مقشقشه» نيز نام نهاده‌اند. «مقشقشه» نامى است مشترک ميان چهار سوره توبه، کافرون، فلق و ناس.

13. مُنَقَّره: «منقره» اسم فاعل از ماده «نقر» به معناى بيان نادرستى‌ها و کاستى‌هاى ديگران است. چون در سوره توبه اسرار نهانى و عيوب نفسانى منافقان و مشرکان ظاهر شده است، به آن «منقره» نيز گفته‌اند.

14. منَکَّلة.


[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 269
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ، 849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه (192-194)
[3]سخاوي ، علي بن محمد ، 558-643ق.;جمال القراء و كمال الاقراء;جلد1;صفحه (179-180)
[4]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 - 817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 227
[5]قرطبي ، محمد بن احمد ، 578 - 671ق.;الجامع لاحكام القرآن;جلد8;صفحه 68
[6]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه 584
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 787
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست