نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 764
اِرْداف
اِرْداف
(قصد کردن معنايى با الفاظ نزديک به معناى
حقيقى)
يکى از انواع بديع که شبيه کنايه است
«اِرداف» نام دارد و به آن «تبتيع» نيز مىگويند؛ «ارداف» يعنى اين که
متکلم معنايى را قصد کند و آن را نه با الفاظى که براى آن وضع شده و نه با الفاظ اشارهاي؛
بلکه با لفظى همرديف و نزديک به معناى حقيقى تعبير کند؛ مانند:((وَقُضِيَ الأَمْرُ) ؛ )و فرمان گزارده شده
(هود// 44) . اصل آن چنين بوده است: «هلک من قضى الله هلاکه و نجى من قضى الله نجاته»؛
يعنى آن کسانى که خداوند به هلاکتشان حکم کرده بود، هلاک شدند، و کسانى که نجاتشان
را واجب کرده بود، نجات يافتند.
عدول از لفظ اصلي، براى رعايت ايجاز و توجه دادن به اين است که هلاکت هالکان
و نجات ناجيان به دستور کسى تحقق يافت که امرش از بين نمىرود و حکمش رد نمىشود؛ زيرا
هر امرى مستلزم آمرى است و تحقق خواسته آمر، بر قدرت و غلبه او دلالت دارد؛ در نتيجه،
تنها راه نجات از عقاب و رسيدن به ثواب، فرمانبردارى از او است.
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (284-379)و162
[2]باقلاني ، محمد بن طيب ، 338 - 403ق.;اعجازالقرآن;صفحه
71
[3]بستاني ، بطرس ، 1898 - 1969;محيط المحيط
قاموس مطول للغة العربية;صفحه 331
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 764