ادات تفصيل

ادات تفصيل

(ادات بيانگر شرح و بسط سخن)

«تفصيل» به معناى شرح و بسط سخن است. ادوات تفصيل که براى شرح و بسط کلام و يا تقسيم يک چيز به چند چيز به کار مي‌روند، عبارتند از:

1. اَمّا (به فتح همزه) : معناى اصلى آن تفصيل است؛ مانند:((أَمَّا السَّفِينَةُ فَكَانَتْ لِمَسَاكِينَ )… وَأَمَّا الْغُلَامُ فَكَانَ أَبَوَاهُ مُؤْمِنَيْنِ…وَأَمَّا الْجِدَارُ فَكَانَ لِغُلَامَيْنِ يَتِيمَيْنِ فِى الْمَدِينَةِ...) ؛ "اما كشتى از آن بينوايانى بود....، و اما نوجوان پدر و مادرش [هر دو] مؤمن بودند …، و اما ديوار از آن دو پسر [بچه] يتيم در آن شهر بود… " (کهف// 79 - 82) .

2. اِمّا (به کسر همزه) : (... إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا) ؛ خواه شاكر باشد و پذيرا گردد يا ناسپاس (دهر// 3) .

3. أو: براى تفصيل بعد از اجمال مى‌آيد؛ مانند:((وَقَالُواْ كُونُواْ هُودًا أَوْ نَصَارَى تَهْتَدُواْ...) ؛ )و [اهل كتاب] گفتند يهودى يا مسيحى باشيد تا هدايت‌يابيد (بقره// 135) .