نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 64
آيات حضور الهي
آيات صفت حضور
(آيات حضور الهي)
(آيات بيانگر حضور الهى در همه جا)
يکى از صفات الهى، حضور است؛
يعنى خداوند سبحان در همه جا حاضر و شاهد مخلوقات و اعمال آنها است؛ به عبارت ديگر،
عالم هستى محضر او است و چيزى از او غايب نيست. آيات بازگو کننده صفت حضور الهى را
آيات صفت حضور مىنامند. اين آيات در قرآن فراوانند که تنها به چند نمونه
از آنها اشاره مىشود:
1. آيه 4 سوره حديد:((وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ وَاللَّهُ
بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ) ؛ ) و هر كجا باشيد او با شماست و خدا به هر چه مىكنيد
بيناست.
2. آيه 7 سوره مجادله:((مَا يَكُونُ مِن نَّجْوَى ثَلَاثَةٍ إِلَّا هُوَ
رَابِعُهُمْ وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ وَلَا أَدْنَى مِن ذَلِكَ وَلَا
أَكْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَيْنَ مَا كَانُوا) ؛ )هيچ گفتگوى محرمانهاى
ميان سه تن نيست مگر اينكه او چهارمين آنهاست و نه ميان پنج تن مگر اينكه او ششمين
آنهاست و نه كمتر از اين [عدد] و نه بيشتر مگر اينكه هر كجا باشند او با آنهاست.
3. آيه 3 سوره حديد:((هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ
وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ) ؛ )اوست اول و آخر و ظاهر و باطن و او به هر چيزى
داناست.
همچنين آيات صفت قرب، آيات صفت وجه و
مانند آن نيز بيانگر حضور الهى است.
در تبيين مفهوم حضور خداوند در تمام هستى
گفته شده: خداوند واجبالوجود است و وجود هر موجود ممکن، از ناحيه او است و بىشک فيض
هستى امکانى و موجودات ممکن، از ناحيه واجبالوجود است. بنابراين، خداوند سبحان که
ذات واجبالوجود و هستى بخش ماهيات است به هر ماهيتى از وجود آن ماهيت نزديکتر و با
او هست. در بياني ديگر، حضور و معيت خداوند سبحان را احاطه قيومى و احاطه قدرت و حاکميت
او بر موجودات دانستهاند.
برخى از طرفداران تجسيم، از ظواهر آياتِ
صفت حضور و مانند آن استفاده جسميت و حضور فيزيکى کردهاند، که اين پندار با اعتقادات
ضرورى مسلمانان و نيز با آيات محکمى همانند:(لاَّ تُدْرِكُهُ الأَبْصَارُ وَهُوَ يُدْرِكُ الأَبْصَارَ…)((انعام//
103) ،)(لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْءٌ)((شوري// 11) و مانند آن سازگار نيست و پندارى باطل
است.)
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 23
[2]قرشي بنابي ، علي اكبر ، 1307 -;قاموس
قرآن;جلد1;صفحه 151
[3]مصطفوي ، حسن،1294-1384.;التحقيق فى كلمات
القرآن;جلد2;صفحه (256-258)
[4]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;پيام قرآن
, روش تازه اى درتفسير موضوعى قرآن;جلد3;صفحه (255-269)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 64