ادات اباحه

ادات اباحه

(واژه بيانگر تخيير بين چند چيز با جواز جمع بين آن‌ها)

براي حرف عطف «أو» معاني مختلفي ذکر کرده‌اند. يکي از اين معاني، اباحه بين دو يا چند چيزي است که به وسيله اين حرف به هم عطف شده‌اند. مراد از «اباحه» در اينجا، مخيّر بودن بين دو يا چند چيز است که جمع بين آن‌ها ممتنع نباشد، مثل آيه:((وَلَا عَلَى أَنفُسِكُمْ أَن تَأْكُلُوا مِن بُيُوتِكُمْ أَوْ بُيُوتِ آبَائِكُمْ )…) ؛ و بر شما ايرادى نيست كه از خانه‌هاى خودتان بخوريد يا از خانه‌هاى پدرانتان... (نور// 61) .

معناي ديگر «أو»، تخيير است. فرق تخيير با اباحه اين است که در تخيير، جمع بين طرفَين يا طرف‌هاي «أو» ممکن نيست، مثل آيه:

(إِنَّمَا جَزَاء الَّذِينَ يُحَارِبُونَ اللّهَ وَرَسُولَهُ وَيَسْعَوْنَ فِي الأَرْضِ فَسَادًا أَن يُقَتَّلُواْ أَوْ يُصَلَّبُواْ أَوْ تُقَطَّعَ أَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُم مِّنْ خِلافٍ أَوْ يُنفَوْاْ مِنَ الأَرْضِ...) ؛ سزاى كسانى كه با [دوستداران] خدا و پيامبر او مى‌جنگند و در زمين به فساد مى‌كوشند جز اين نيست كه كشته شوند يا بر دار آويخته گردند يا دست و پايشان در خلاف جهت‌يكديگر بريده شود يا از آن سرزمين تبعيد گردند (مائده// 33) که جمع بين اين امور بر امام جايز نيست و يکي از آنها را اختيار مي‌کند.