اخفا

اخفا

(پنهان کرن حرف هنگام تلفّظ)

«اخفاء» يکى از احکام حروف، در لغت به معناى پوشاندن و پنهان‌کردن است، و در اصطلاح تجويد، کم اعتمادى بر مخرج حرف يا پنهان کردن حرف هنگام تلفظ آن در شرايطى خاص است.

«اخفا» را از احکام نون ساکن و تنوين دانسته‌اند؛ به اين بيان که هرگاه پس از تنوين يا نون ساکن، يکى از حروف اخفا قرار گيرد، نون به شکلى خفيف بين اظهار و ادغام و با حالت غُنَّه بدون تشديد ادا مى‌شود؛ مانند تلفظ نون و تنوين در «انتم، تنجى، منکم، ينصر، من تاب، جناتٍ تجرى و خالداً فيها».

در اجراى حکم اخفا فرقى نمي‌کند حرف اخفا و نون در يک کلمه باشند يا در دو کلمه (در مثال‌هاى فوق دقت شود) . کيفيت اخفا، از جهت پرحجمى و کم‌حجمى، به حروف اخفا بستگى دارد؛ اگر حروف اخفا از حروف استعلا باشد، اخفا پرحجم است، و اگر از حروف استفال باشد، اخفا کم‌حجم و رقيق خواهد بود.

اخفا، افزون بر نون، از احکام ميم ساکن نيز شمرده شده است؛ يعنى اگر پس از حرف ميم ساکن، حرف «با» قرار گيرد، ميم را به صورت اخفا مى‌خوانيم. مانند: «هم بارزون»؛ «لهم به» و «امداً بعيداً» (امدم بعيداً) .

اخفا در نون ساکن و تنوين را اخفاي حقيقي، و در ميم ساکن، اخفاي شَفَوي گفته‌اند.