نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 590
اختلاف قرائات در اِبدال
اختلاف قرائات در اِبدال
(اختلاف در قرائات ناشى از تبديل يک کلمه
به کلمه ديگر)
محققان علوم قرآني سعي کردهاند موارد
اختلاف قرائاتِ صاحبان قرائت را به گونهاي دسته بندي و منضبط کنند، و با توجه به سلايق
و پيش فرضهاي خود، به راههاي مختلفي رفتهاند. ابو الفضل رازي موارد اختلاف را در
قالب 7 وجه صورت بندي کرده است:
1. اختلاف اسماء از جهت مفرد و تثنيه
و جمع و تذكير و تأنيث و مبالغه و مانند آن؛
2. اختلاف اَشکال صرفي افعال و آنچه مرتبط
به ضواهر صرفي است، مانند شکل ماضي و مضارع و امر، واِسناد به مذكّر و مؤنّث و متكلّم
و مخاطب و اسم فاعل و اسم مفعول؛
3. اختلاف به لحاظ وجوه اِعراب؛
4. اختلاف به لحاظ زيادت و نقصان؛
5. اختلاف به لحاظ تقديم و تأخير؛
6. اختلاف در لغات به لحاظ فتح و اِمالة
و ترقيق و تفخيم و تحقيق و تسهيل و ادغام و اظهار و مانند آنها؛
7. اختلاف به لحاظ قلب و اِبدال در يک
کلمه يا حرف به کلمه يا حرف ديگر.
مثال براي مورد اخير، آيه:((فَاسْعَوا إلى ذِكْرِ اللّهِ))(جمعه//9) است که قرطبي در تفسير خود نقل ميکند
که ابن خطاب و ابن شهاب «فامضوا إلى ذكر اللّه» قرائت کردهاند.
نيز ر.ک: اختلاف قرائات در حروف.
[1]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد2;صفحه 102
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 590