احكام تنوين

احكام تنوين

(شيوه تلفظ تنوين با توجه به حروف بعد از آن)

تنوين، يکي از نشانه‌ها در زبان عربي، و بر سه قسم است: تنوين رفع؛ تنوين نصب؛ تنوين جرّ. تنوين، به لحاظ تلفظ، با نون ساکن فرقي ندارد، و از جهت احکام تجويدي نيز داراي حکم يکسان هستند. تنوين و نون ساکن، با توجه به حرفي که پس از آنها واقع مي‌شود، مشمول يکي از احکام چهارگانه مي‌گردند:

1. ادغام: هرگاه نون ساکن يا تنوين پيش از يکى از حروف يرملون (ى، ر، م، ل، و، ن) بيايد، در آن حرف ادغام مى‌شود؛ مانند: «مَن يقول» و «مِن ربکم».

2. اظهار: در لغت به معناى بيان و آشکارکردن، و در اصطلاح علم تجويد عبارت است از اخراج هر حرفى از مخرجش، بدون رعايت غُنّه (بدون اخفا) ، يا اعطاى حق حروف و اخراج آن‌ها از مخرج خاص‌شان. نون ساکن يا تنوين، در صورتي که قبل از حروف حلقى (‌ها، عين، حا، همزه، خا) قرار بگيرند، بايد اظهار شده و آشکارا تلفظ بشوند؛ يعنى زبان کاملاً به محل حرف نون مى‌چسبد، و اين حرف، خود را ظاهر مى‌سازد؛ مانند: «ينهون»، «من خسفنا» و «أجر عظيم».

3. اخفاء: در لغت به معناى پوشاندن و پنهان‌کردن است، و در اصطلاح تجويد، کم اعتمادى بر مخرج حرف يا پنهان کردن حرف هنگام تلفظ آن در شرايطى خاص است. هرگاه پس از تنوين يا نون ساکن، يکى از حروف اخفا قرار گيرد، نون به شکلى خفيف بين اظهار و ادغام و با حالت غُنَّه بدون تشديد ادا مى‌شود؛ مانند تلفظ نون و تنوين در «انتم، تنجى، منکم، ينصر، من تاب، جناتٍ تجري و خالداً فيها».

در اجراى حکم اخفا فرقي نمي‌کند حرف اخفا و نون در يک کلمه باشند يا در دو کلمه (در مثال‌هاى فوق دقت شود) . کيفيت اخفا، از جهت پرحجمى و کم‌حجمى، به حروف اخفا بستگى دارد؛ اگر حروف اخفا از حروف استعلا باشد، اخفا پرحجم است، و اگر از حروف استفال باشد، اخفا کم‌حجم و رقيق خواهد بود.

4. اقلاب: در لغت به معناى برگرداندن چيزى است، و اصطلاحاً به قراردادن يک حرف به جاى حرف ديگر گفته مى‌شود. اگر نون ساکن يا تنوين قبل از حرف «با» قرار گيرند به حرف «ميم» تبديل مي‌شوند؛ مانند: «أن بورک» که خوانده مى‌شود: «أمبورک» و «عليم بذات الصدور» که خوانده مى‌شود: «عليمم بذات الصدور».

نيز ر.ک: ادغام، اخفا، اظهار، اقلاب.