آيه نبأ

آيه نبأ

(آيه 6 حجرات، در باره وظيفه شنونده در قبال خبر فاسق)

به آيه 6 سوره حجرات «آيه نبأ» مى‌گويند:((يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِن جَاءكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا أَن تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ) ؛ ‌)‌اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد اگر فاسقى برايتان خبرى آورد نيك وارسى كنيد مبادا به نادانى گروهى را آسيب برسانيد و [بعد] از آنچه كرده‌ايد پشيمان شويد .

مفسران در شأن نزول اين آيه نوشته‌اند که وليد بن عقبه برادر مادرى عثمان، از سوى پيامبر (ص) مأموريت يافت نزد قبيله بنى‌مصطلق رفته، از ايشان زکات بستاند. او رفت و بنى‌مصطلق براى احترام وى شادى‌کنان به استقبالش رفتند. چون در عهد جاهليت بين او و آنان دشمنى بود، وليد هراسان شد و پنداشت براى کشتن او هجوم آورده‌اند؛ لذا گريخت و به رسول‌خدا (ص) گفت آن‌ها از دادن زکات ابا کردند و قصد ريختن خون مرا داشتند.

حضرت (ص) يکى را فرستاد تا در کار آنان تفحص کند. او رفت و بنى‌مصطلق را مشغول عبادت يافت و زکات را از آنان گرفت و بازگشت. اين‌جا بود که اين آيه نازل شد و دستور تفحص در اخبار فاسقان را صادر کرد.

اين آيه، يکى از وظايف امت درباره رهبر بزرگ جامعه را بيان مى‌کند و مى‌گويد وقتى مردم خبرى نزد او مى‌آورند بايد از روى تحقيق باشد، و اگر شخص فاسقى از چيزى خبر داد، بدون تحقيق نپذيرند و پيامبر (ص) و رهبر جامعه را براى پذيرش آن تحت فشار قرار ندهند.

بعضى از اصوليان به اين آيه براى اثبات حجيت خبر واحد استناد کرده‌اند. آن‌ها مى‌گويند: اين آيه، مفهوم دارد؛ يعنى اگر در خبر فاسق بايد جست‌و‌جو و بررسى کرد، پس در خبر عادل نبايد فحص و بررسى کرد و بايد آن را پذيرفت؛ اما از قدما شيخ طوسى و ابوالفتوح رازى آن را نپذيرفته، استدلال مى‌کنند که فرد عادل هم ممکن است در خبرى اشتباه کند.