آيه منافقان

آيه 030 محمد

(آيه منافقان)

(آيه 30 محمّد (ص) ، در باره منافقان و امکان شناخت آنان از لحن گفتارشان)

به آيه 30 سوره محمّد (ص) که راجع به منافقان است «آيه لحن القول» و «آيه منافقان» مى‌گويند:((وَ لَوْ نَشاءُ لَأَرَيْناكَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ بِسِيماهُمْ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِي لَحْنِ الْقَوْلِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ أَعْمالَكُمْ) ؛ «و اگر ما بخواهيم آنها را به تو نشان مى‌دهيم تا آنها را با قيافه‌هايشان بشناسى، هر چند مى‌توانى از طرز سخنانشان آنها را بشناسى، و خداوند اعمال شما را مى‌داند». )

در اين آيه و آيات قبل و بعد از آن به بخشى از صفات و نشانه‌هاى منافقين اشاره شده، و مخصوصا بر اين معنا تاكيد دارد كه اينها تصور نكنند براى هميشه مى‌توانند چهره درونى خود را از پيامبر (ص) و مؤمنان مكتوم دارند، و خود را از رسوايى بزرگ برهانند. قرآن به پيامبر (ص) مي‌فرمايد: اگر بخواهيم، در چهره‌هاى آنها علامتى مى‌گذاريم كه با مشاهده آن علامت از نفاقشان آگاه شوى، و آشکارا آنها را ببينى. سپس مى‌افزايد: هر چند الان هم مى‌توانى از طرز سخنانشان آنها را بشناسى.

«لحن» عبارت از اين است كه سخن را از قواعد و سنن خود منحرف سازند، يا اِعراب خلافى به آن دهند، و يا از صورت صراحت به كنايه و اشاره بكشانند، و منظور در آيه مورد بحث همان معناي سوم است يعنى اين منافقان بيماردل را از كنايه‌ها و نيشها و تعبيرات موذيانه و منافقانه‌شان مى‌توان شناخت. هر جا سخن از جهاد است آنها به نحوى در تضعيف اراده مردم مى‌كوشند، هر جا سخن از حق و عدالت است آن را به سوى ديگرى منحرف مى‌سازند، و آنجا كه از نيكان و پاكان و پيشگامان اسلام سخن به ميان مى‌آيد به نحوى مى‌كوشند آنها را لكه‌دار و كم اعتبار كنند. لذا در حديث معروفى از ابو سعيد خدرى نقل شده است كه مى‌گويد: منظور از «لحن القول» بغض على بن ابى طالب (ع) است، و ما منافقان را در عصر پيامبر (ص) از طريق عداوت با على ع مى‌شناختيم. اصولا ممكن نيست انسان چيزى را در دل داشته باشد و بتواند براى مدت طولانى آن را چنان مكتوم دارد كه حتى در كنايات و اشارات و لحن كلام او ظاهر نشود، لذا در حديثى از امير مؤمنان على (ع) مى‌خوانيم: هيچكس چيزى را در دل پنهان نمى‌كند مگر اينكه در سخنانى كه از دهان او ناآگاه مى‌پرد و صفحه صورتش آشكار مى‌شود.