نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4704
نسخ رسم و حكم
نسخ حكم و تلاوت
(نسخ رسم و حكم)
(ادعاى نسخ حکم و حذف عين لفظ آيه دالّ
بر آن)
«نسخ حکم و تلاوت» از موارد ادعايى نسخ قرآن است که به آن «نسخ خط و حکم»،
«نسخ رسم و حکم» و «نسخ لفظ و حکم» نيز مىگويند.
ادعا شده است آياتى در قرآن بوده که حکم تشريعى داشته است و مسلمانان آن
را تلاوت و به حکم آن عمل مىکردند و پس از مدتى حکم آن نسخ شده و متن آن از قرآن حذف
و از خاطرها رفته است.
علماى شيعه بر عدم وقوع نسخ حکم و تلاوت اتفاقنظر دارند؛ مانند نسخ تلاوت
که واقع نشده است و جايز هم نيست؛ زيرا لازمه اين نوع نسخ، پذيرش تحريف در قرآن است.
ولى برخى از اهلحديث عامه و عدهاى از محدثان سطحىنگر، اين نوع نسخ را
جايز مىدانند، و دليل آنان حديثى از عايشه است که: در بين آنچه به عنوان قرآن نازل
شده، جمله «عشر رضعات معلومات يحرمن» وجود داشته و سپس به «خمس معلومات» نسخ شده و
تا درگذشت پيامبر (ص) به عنوان قرآن خوانده مىشده است.
محققان اهلسنّت همچون زرکشي، سرخسي، شافعي، جزري، سايس، عريض و... در
کتابهاى خود بر بطلان اين گونه نسخ تصريح کردهاند.
ر.ک: آيات منسوخ الحکم و التلاوة.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد2;صفحه 39
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 70
[3]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد2;صفحه 275
[4]زرقاني ، محمد عبد العظيم ، 1948- م.;مناهل
العرفان فى علوم القرآن;صفحه 231
[5]خويي ، ابوالقاسم ، 1278 - 1371;البيان
فى تفسيرالقرآن;صفحه 224
[6]طوسي ، محمد بن حسن ، 385 - 460ق.;التبيان
فى تفسير القرآن;جلد1;صفحه 13
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4704