نسخ آيه به آيه

نسخ قرآن به قرآن

(نسخ آيه به آيه)

(نسخ آيه‌اى از قرآن به آيه ديگر)

«نسخ قرآن به قرآن» که به آن «نسخ کتاب به کتاب» و «نسخ آيه به آيه» نيز مى‌گويند، يکى از اقسام نسخ است. درباره اين نسخ، سه نظر هست:

1. طرفداران نسخ مى‌گويند نسخ قرآن به قرآن جايز است و واقع هم شده است. ابوجعفر نحاس علاوه بر قبول نسخ قرآن به قرآن، 138 مورد از موارد نسخ قرآن را در کتاب الناسخ و المنسوخ برشمرده است.

2. عده‌اى معتقدند نسخ آيه به آيه، در قرآن وجود ندارد. عبدالکريم خطيب با توجيه آيه((مَا نَنسَخْ مِنْ آيَةٍ أَوْ نُنسِهَا نَأْتِ بِخَيْرٍ مِّنْهَا أَوْ مِثْلِهَا...))(بقره// 106) آيات ناسخ و منسوخ را مورد بحث قرار داده و در صدد اثبات عدم نسخ آن‌ها برآمده است.

3. دسته سوم همچون آيت‌الله خويى (ره) ضمن پذيرش نسخ آيه به آيه (مانند آيه نجوا) نسخ بسيارى از آيات را قبول ندارند و با کسانى که به علت وجود تنافى ظاهرى بين برخى از آيات، ملتزم به نسخ شده‌اند، مخالفند و مى‌گويند در بسيارى از موارد نسخ، در معانى آيات، تأمل کافى نشده است، و گفته‌اند آيه متأخر، حکم آيه متقدم را نسخ کرده است؛ زيرا بسيارى از آيات، عام و خاص و مطلق و مقيد هستند، نه ناسخ و منسوخ.