نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4552
مفهوم مخالف
مفهوم مخالف
(مخالفت حکم مفهوم با منطوق در نفي و
اثبات)
يکي از اقسام مفهوم «مفهوم مخالف» است؛ يعني آنچه از مفهوم به صورت نفي يا اثبات استنباط
ميشود، بايد با حکم منطوق مخالف باشد؛ يعني اگر حکم منطوق ايجابي است حکم مفهوم بايد
سلبي باشد يا برعکس؛ مانند:((إِن جَاءكُمْ
فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا))(حجرات//
6). در اين آيه منطوق ميگويد اگر فاسقي خبر آورد، تبيّن واجب است؛ ولي مفهوم آن ميگويد
اگر غيرفاسق (واحد عادل) خبر آورد، تبيّن واجب نيست؛ بلکه قبول آن واجب است.
مفهوم مخالف اقسامي دارد؛ به اين ترتيب:
1. مفهوم صفت؛ 2. مفهوم شرط؛ 3. مفهوم حصر؛ 4. مفهوم غايت.
نيز ر.ک: مفهوم؛ مفهوم موافق؛ مفهوم صفت؛ مفهوم حصر؛ مفهوم شرط؛ مفهوم
غايت.
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 106
[2]صالح ، صبحي ، 1926 -;مباحث فى علوم القرآن;صفحه
301
[3]مظفر ، محمد رضا ، 1904 - 1964م.;اصول
الفقه;جلد1;صفحه 114
[4]محمدي ، ابو الحسن;مبانى استنباط حقوق
اسلامى يااصول فقه;صفحه 73
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4552