مفهوم

مفهوم

(دلالت باواسطه و غيرمطابقى کلام)

«مفهوم» در مقابل «منطوق»، مدلولى است که به‌طور مستقيم در لفظ و کلام ذکر نشده است؛ ولى از آن استنباط مى‌شود؛ و لذا در تعريف آن گفته‌اند: «ما دل عليه اللفظ فى غير محل النطق»؛ يعنى معنايى که کلام متکلم به‌طور مستقيم و به دلالت مطابقى بر آن دلالت ندارد؛ بلکه به دلالت التزامى و باواسطه بر آن دلالت دارد؛ مانند:((فَلاَ تَقُل لَّهُمَآ أُفٍّ))(اسراء// 23) که منطوق اين آيه بر تحريم تأفيف و اُف‌گفتن دلالت دارد و مفهوم آن، حرمت ضرب و جرح به طريق اولى است.

مفهوم به طور کلى بر دو قسم است:

1. مفهوم موافق؛ 2. مفهوم مخالف.

هر کدام از اين دو نيز اقسامى دارد.

نيز ر.ک: مفهوم موافق؛ مفهوم مخالف؛ منطوق.