مفسّران طبقه ششم

مفسّران طبقه ششم

(طبقه ششم مفسّران نزد شيعه و اهل‌سنّت)

طبقه ششم مفسّران شيعه عموماً از دانشمندان مختلف و صاحبنظران و اهل تحقيق هستند و مجموعه‌اى از بهترين آثار تفسيرى را پديد آورده‌اند که تا امروز مرجع و منبع اصلى تفسير شمرده مى‌شوند. اين مفسّران عبارتند از:

1. على بن حسين بن موسى موسوى بغدادي، معروف به سيد مرتضى و علم‌الهدى (م 436 ق) صاحب کتاب المحکم و المتشابه؛

2. ابوالحسن محمد بن حسين بن موسى موسوى بغدادى (م 406 ق) برادر سيد مرتضي، معروف به سيد رضي، مؤلف کتاب حقائق التأويل فى متشابه التنزيل؛

3. شيخ ابوجعفر محمد بن حسن طوسي، معروف به شيخ طوسى (م 460ق) مؤلف تفسير التبيان فى تفسيز القرآن (تفسير التبيان)؛

4. شيخ ابوالفتوح جمال الدين حسين رازى شيعى (م پس از 585 ق)، صاحب تفسير روض‌الجنان و روح‌الجنان؛

5. امين‌الدين ابوعلى فضل بن حسن طبرسى (م 548 ق)، صاحب تفسير مجمع‌البيان فى تفسير القرآن؛

6. شيخ معزالدين سمان، مؤلف کتاب البستان فى تفسير القرآن؛

7. ابوالحسن سعيد بن هبة الله، معروف به قطب‌الدين راوندى (م 573 ق)، نويسنده کتاب خلاصة‌التفاسير.

اما طبقه ششم مفسّران اهل‌سنّت بنا بر تقسيم‌بندى علامه طباطبايى (ره) در کتاب قرآن در اسلام، مفسّرانى هستند که پس از پيدا شدن علوم مختلف و رونق آن علوم بين مسلمانان، پديد آمدند و متخصصان هر علم از راه فن مخصوص خود به تفسير قرآن پرداختند؛ علماى نحوى از راه نحو (مانند زجاج، واحدى و ابوحيان)، علماى بيان از راه بلاغت و فصاحت (مانند زمخشرى در الکشاف)، متکلم از راه کلام (مانند فخررازى در مفاتيح الغيب)، عارف از راه عرفان (مانند ابن‌عربي)، اخبارى از راه نقل اخبار (مانند ثعلبى در تفسير خود)، فقيه از راه فقه (مانند قرطبى در تفسير خود) و جمعى نيز تفاسير مختلط از علوم متفرقه نوشتند؛ مانند: تفسير روح‌البيان و تفسير روح‌المعاني.

خدمت اين طبقه به عالم تفسير اين بود که فن تفسير را از حالت جمود و رکود در طبقات پنجگانه قبلى [ اهل‌سنّت ] بيرون آوردند و وارد مرحله بحث و نظر کردند؛ گرچه در اغلب بحث‌هاى تفسيرى اين طبقه، نظريات علمى به قرآن تحميل شده است و خود آيات قرآنى از مضامين خودشان استنطاق نشده‌اند.