responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 4422

مصحف عبدالله بن مسعود

مصحف ابن‌مسعود

(مصحف عبدالله بن مسعود)

(مصحف تهيه شده توسط عبدالله بن مسعود)

از جمله مصاحف صحابه، مصحف ابن‌مسعود است. وى از اصحاب دانشمند پيامبر (ص) و از نخستين اسلام‌آورندگان، و جزء چهار نفرى است که پيامبر (ص) فرمود قرآن را از ايشان (عبدالله بن مسعود، سالم مولى حذيفه، معاذ بن جبل، اُبيّ بن کعب) فراگيريد. وى صاحب مصحفى با ويژگى‌هاى ذيل بود:

1. اختلاف در ترتيب سوره‌ها در مقايسه با مصحف عثمانى؛

2. حذف سوره حمد به دليل عدم نياز به کتابت آن با توجه به اين که همگان آن را از بر بودند و نيز معوذتين، با اين توجيه که اين دو سوره صرفاً براى تعويذ و دفع سحر و چشم‌زخم نازل شده‌اند البته گروهى در صحت اين انتساب ترديد کرده‌اند؛

3. اختلاف قرائت وى با نص مشهور در بسيارى از آيات؛

4. داشتن اضافات تفسيرى.

مصحف ابن‌مسعود پيش از نشر مصحف عثمانى و پس از آن شهرت بسزايى داشت و رقيبى براى مصحف عثمانى به شمار مى‌آمد.

متأسفانه از اين مصحف- همانند ديگر مصحف‌ها - اثرى در دست نيست.

سيوطى از «کتاب المصاحف» ابن أشته ترتيب سوره‌ها در مصحف ابن مسعود را به شرح ذيل نقل مي‌کند:

سُوَر طوال: 1. بقره (2) ؛ 2. نساء (4) ؛ 3. آل عمران (3) ؛ 4. اعراف (7) ؛ 5. انعام (6) ؛ 6. مائده (5) ؛ 7. يونس (10) ؛

سُوَر مئين: 8. توبه (9) ؛ 9. نحل (16) ؛ 10. هود (11) ؛ 11. يوسف (12) ؛ 12. کهف (18) ؛ 13. بنى اسرائيل (17) ؛ 14. انبياء (21) ؛ 15. طه (20) ؛ 16. مؤمنون (23) ؛ 17. شعراء (26) ؛ 18. صافات (37) ؛

سُوَر مثاني: 19. احزاب (33) ؛ 20. حج (22) ؛ 21. قصص (28) ؛ 22. نمل (27) ؛ 23. نور (24) ؛ 24. انفال (8) ؛ 25. مريم (19) ؛ 26. عنکبوت (29) ؛ 27. روم (30) ؛ 28. يس (36) ؛ 29. فرقان (25) ؛ 30. حجر (15) ؛ 31. رعد (13) ؛ 32. سبأ (34) ؛ 33. فاطر (35) ؛ 34. ابراهيم (14) ؛ 35. ص (38) ؛ 36. محمّد (47) ؛ 37. لقمان (31) ؛ 38. زمر (39) ؛

سُوَر حواميم: 39. مؤمن (40) ؛ 40. زخرف (43) ؛ 41. سجده (41) ؛ 42. شورى (42) ؛ 43. احقاف (46) ؛ 44. جاثيه (45) ؛ 45. دخان (44) ؛

سُوَر ممتحنات: 46. فتح (48) ؛ 47. حشر (59) ؛ 48. سجده (32) ؛ 49. طلاق (65) ؛ 50. قلم (68) ؛ 51. حجرات (49) ؛ 52. تبارک (67) ؛ 53. تغابن (64) ؛ 54. منافقون (63) ؛ 55. جمعه (62) ؛ 56. صف (61) ؛ 57. جن (72) ؛ 58. نوح (71) ؛ 59. مجادله (58) ؛ 60. ممتحنه (60) ؛ 61. طلاق (66) ؛

سُوَر مفصّل: 62. الرحمن (55) ؛ 63. نجم (53) ؛ 64. طور (52) ؛ 65. ذاريات (51) ؛ 66. انشقاق (54) ؛ 67. واقعه (56) ؛ 68. نازعات (79) ؛ 69. معارج (70) ؛ 70. مدّثّر (74) ؛ 71. مزّمّل (73) ؛ 72. مطفّفين (83) ؛ 73. عبس (80) ؛ 74. دهر (76) ؛ 75. مرسلات (77) ؛ 76. قيامت (75) ؛ 77. نبأ (78) ؛ 78. تکوير (81) ؛ 79. انفطار (82) ؛ 80. غاشيه (88) ؛ 81. اعلى (87) ؛ 82. ليل (92) ؛ 83. فجر (89) ؛ 84. بروج (85) ؛ 85. انشقاق (84) ؛ 86. علق (96) ؛ 87. بلد (90) ؛ 88. ضحى (93) ؛ 89. طارق (86) ؛ 90. عاديات (100) ؛ 91. ماعون (107) ؛ 92. قارعه (101) ؛ 93. بيّنه (98) ؛ 94. شمس (91) ؛ 95. تين (95) ؛ 96. هُمَزَه (104) ؛ 97. فيل (105) ؛ 98. قريش (106) ؛ 99. تکاثر (102) ؛ 100. قدر (97) ؛ 101. زلزال (99) ؛ 102. عصر (103) ؛ 103. نصر (110) ؛ 104. کوثر (108) ؛ 105. کافرون (109) ؛ 106. مسدّ (111) ؛ 107. اخلاص (112) ؛ 108. انشراح (94) .

در اين فهرست علاوه بر سوره‌هاى فلق و ناس (معوّذتَين) و حمد، سه سوره ديگر، يعني: ق (50) ، حديد (57) ، و حاقه (69) ، هم از قلم افتاده است.

ابن نديم به نقل از فضل بن شادان فهرستى ارائه مي‌دهد که در موارد متعدد با ترتيب ابن اشته مخالف است.


[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد2;صفحه (127-128)
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ، 849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه (244-94)و(65-80)
[3]زنجاني ، ابو عبد الله بن نصر الله ، 1309 - 1360ق.;تاريخ القرآن;صفحه 145
[4]شاهين ، عبد الصبور;تاريخ القرآن;صفحه (131-148)
[5]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;جلد1;صفحه (353-364)
[6]ابياري ، ابراهيم ، -1994م.;الموسوعة القرآنية;جلد1;صفحه 340
[7]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد فى علوم القرآن;جلد1;صفحه (312-323)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 4422
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست