مصاحف صحابه

مصاحف صحابه

(مصاحف جمع‌آورى شده توسط صحابه پيامبر (ص) )

مصاحف صحابه در مقابل مصاحف تابعين، به نوشته‌هايى حاوى آيات قرآن اطلاق مى‌شود که اصحاب رسول گرامى (ص) آن را گردآورى، تنظيم و با نوشت‌افزارهاى مختلف مکتوب کرده‌اند. بعضى از اين مصاحف دربرگيرنده همه آيات قرآن بود و بعضى ديگر تنها قسمت‌هايى از آيات و سوره‌هاى قرآن را شامل مى‌شد؛ مانند مصحف حمزه سيدالشهدا که در جنگ احد و هشت سال پيش از پايان دوره نزول وحى شهيد شد.

توجه به اين نکته بسيار لازم است که وجود مصاحف مختلف در صدر اسلام - به‌ويژه با توجه به تعلق و انتساب آن به اشخاص - هرگز به معناى اختلاف ماهوى ميان اين مصاحف نيست؛ گرچه امروزه با توجه به فقدان اين مصاحف، ارزيابى ميزان تفاوت آنان غيرممکن است. و نيز با توجه به گزارش‌هايى که از اين مصاحف در منابع تاريخى آمده، به خوبى مى‌توان دريافت که اين مصاحف به جز در مواردى بسيار اندک، با هم يکسانند و اختلافات ذکر شده، به نحوه قرائت نص واحد آسمانى يا کيفيت تنظيم سوره‌هاى قرآن کريم محدود است. ميزان شهرت، مقبوليت و رواج اين مصاحف، به عوامل مختلفى مثل سابقه صاحبان آن در اسلام و نيز منزلت اجتماعى و جايگاه علمى آنان بستگى داشت.

متأسفانه اين مصاحف که گنجينه‌هاى ارزشمندى در فرهنگ اسلامى تلقى مى‌شوند، در دوره توحيد مصاحف از بين رفت و از آن‌ها جز نامى در تاريخ، چيزى به يادگار نمانده است.

از عبدالله بن مسعود، ابن‌عباس، ابوالدرداء، ابوبکر، ابوزيد، ابوموسى اشعرى، ابىّ بن کعب، امّ‌ورقه، حفصه و… مى‌توان به عنوان معروف‌ترين صحابه داراى مصحف نام برد.