نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4230
محكم
محكم
(عبارت داراى
معناى صريح و بدون احتمالات مختلف)
«محکم» اسم مفعول از باب افعال به معناى «متقن»
و «ممنوع» است؛ چنانکه گفته مىشود: أحکم الأمر، أى: أتقنه (کار را استوار کرد) و
أحکم الرأي، أي: أتقنه و مَنَعه من الفساد.
قرآن کريم به هر دو معنا محکم است؛ يعنى هم الفاظ
و معانى آن متقن و استوار است و هم ممنوع و بازداشته شده از هر نقص و عيبى است:((كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ))(هود// 1) .
اما در اصطلاح، آيات محکم آياتى هستند که از لحاظ
دلالت چنان صريح و روشنند که هيچ زمينهاى براى احتمالات ديگر در معناى آنها باقى
نمىگذارند. اين آيات بنا به مفاد آيه 7 سوره آل عمران أُمّالکتاباند؛ يعنى اصل،
مرجع، مفسر و توضيحدهنده آيات ديگرند؛ چنانکه راغب در المفردات فى غريب القرآن مىگويد:
«المحکم ما لاتعرض فيه شبهة لا من حيث اللفظ و لا من حيث المعني، و المتشابه ما لا
ينبىء ظاهره عن المراد».
2. آياتى که اخبار انبيا و امتهاى آنها به تفصيل
و با تکرار در آنها آمده است.
3. آياتى که فرايض و وعد و وعيد در آنها آمده
است.
4. آياتى که ظاهرش مراد واقعى است.
5. آن است که مراد واقعى آن معلوم باشد؛ چه با
فهم ظاهر آيه و چه با تأويل آن.
[1]زركشي ، محمد
بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد2;صفحه 68
[2]سيوطي ، عبد
الرحمان بن ابي بكر ، 849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 3
[3]زرقاني ، محمد
عبد العظيم ، 1948- م.;مناهل العرفان فى علوم القرآن;جلد2;صفحه 289
[4]مكارم شيرازي
، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;صفحه (320-330)
[5]مدرسي ، محمد
تقي،1945-م.;من هدى القرآن;جلد4;صفحه 121
[6]معرفت ، محمد
هادي ، 1309 -1385.;التمهيد فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 11
[7]طباطبايي ، محمد
حسين ، 1281 - 1360;قرآن دراسلام;صفحه 42
[8]راميار ، محمود
، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه 220
[9]جمعي از محققان;علوم
القرآن عندالمفسرين;جلد3;صفحه (11-76)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4230