محاذات

محاذات

(استعمال لفظ به غير صورت معمولِ آن، به دليل مقارنت آن با لفظ ديگر)

«محاذات» از انواع اسلوب بيانى و بديعى قرآن و به‌اين معنا است که لفظى به خاطر انضمام آن به لفظ ديگر، بر وزن آن آورده شود که اگر به صورت مستقل به کار مى‌رفت، جايز نبود اين گونه استعمال شود؛ مانند:

1.((وَاللَّيْلِ إِذَا سَجَى))(ضحى// 2) که «سجى» از ريشه «سجو» است که به خاطر انضمام به آيات قبل و بعد، با «ي» آمده است؛

2.((وَلَوْ شَاء اللّهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَيْكُمْ فَلَقَاتَلُوكُمْ))(نساء// 90) که «ل» در «لسلطهم» جواب «لو» است و «ل» در «فلقاتلوکم» به خاطر محاذات با «لسلطهم» آمده است؛ در حالى که معناى آيه اين گونه است: «لسلطهم عليکم فقاتلوکم»؛

3.((إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُونَ)اللّهُ يَسْتَهْزِىءُ بِهِمْ)((بقره// 14 - 15) ؛ )

4.((وَمَكَرُواْ وَمَكَرَ اللّهُ))(آل‌عمران// 54) .