نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4225
مجمل و مبيَّن
مجمل و مبيَّن
(از تقسيمات
الفاظ قرآن، به ملاک ابهام و وضوح معنا)
«مجمل» لفظى است که دلالتش بر معنا يا حکم شرعى،
واضح و روشن نباشد و بين دو يا چند احتمال مردد باشد و نتوان دريافت کدام يک مراد گوينده
است.
«مُبَيَّن» در مقابل مجمل، لفظى است که دلالتش
بر معنا يا حکم شرعى روشن، و مراد گوينده از آن، قابل دستيابى است.
مثال مجمل در احکام شرعى را، آيه «يد سارق» دانستهاند:((وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُواْ أَيْدِيَهُمَا))(مائده// 38) ؛ زيرا معناى «يد» (دست) واضح نيست؛
چون دست را گاهى تا ساعد و گاهى تا آرنج و گاهى تا بغل و کتف ميگويند، و صرفاً از
روى آيه معلوم نيست دست دزد را از کجا بايد بريد، و بايد قرينه يا بيانى ديگر، حدّ
آن را معلوم کند.
[1]سيوطي ، عبد
الرحمان بن ابي بكر ، 849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه 59
[2]زركشي ، محمد
بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد2;صفحه (183-184)
[3]صالح ، صبحي
، 1926 -;مباحث فى علوم القرآن;صفحه 308
[4]كمالي دزفولي
، علي ، 1292 -;قرآن ثقل اكبر;صفحه 199
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4225