مثاني (قرآن)

مثاني (قرآن)

(يکى از اوصاف قرآن)

«مثاني» در لغت به معانى مکرر، دوتادو تا، ثنا و ستايش و مايل شدن دو طرف يک چيز به يکديگر است.

بنا بر نظريه برخى از مفسران قرآن، کلمه «مثانى» در آيات ذيل از اسامى و صفات قرآن شمرده شده است:

1.((اللَّهُ نَزَّلَ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ كِتَابًا مُّتَشَابِهًا مَّثَانِيَ)… )(«خداوند بهترين سخن را در هيأت کتابى همسان و مکرر فرو فرستاده است» (زمر// 23) ؛ )

2.((وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِّنَ الْمَثَانِى وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ) ؛ «و به راستى به تو سبع المثانى و قرآن عظيم را بخشيديم» (حجر// 87) . )

آيت‌الله حسن‌زاده آملى در کتاب در آسمان معرفت مى‌فرمايد: اميرمؤمنان (ع) فرمودند: کتاب الله ينطق بعضه ببعض و يشهد بعضه على بعض؛ زيرا چه مثانى جمع مثنيه، اسم مفعول از ثنى به معناى عطف و لِوى (پيچيدن و برگشتن) است؛ مثلاً رودخانه که در بعضى از جاهاى مسيرش پيچ مى‌خورد و دور مى‌زند و برمى‌گردد، آن جاها مثانى اواست که به سبب اين انعطاف، قسمت پيش از پيچ رودخانه و قسمت پس از پيچ آن، ناظر يکديگرند، آيات قرآنى هم با هم اين چنينند که ناظر يکديگرند.

درباره انتخاب اين نام براى قرآن نظرهاى گوناگونى هست که به برخى از آن‌ها اشاره مى‌شود:

1. تکرار مطالب و آيات؛

2. تکرار تلاوت آيات؛

3. تکرار نزول (يک بار به معنا و بار ديگر با لفظ و معنا) ؛

4. زوجى بودن برخى مفاهيم قرآنى؛ مانند: امر و نهي، وعد و وعيد، بيم و اميد، ثواب و عقاب، انذار و تبشير، بهشت و جهنم و…؛

5. قرآن مشتمل بر ثناى الهى است و از سويى بلاغت و اعجازش شنونده را به ستايش خدا وامى‌دارد؛

6. چون آيات قرآن مجموعه هماهنگى را تشکيل مى‌دهند و با يکديگر ارتباط تنگاتنگى دارند «مثانى» ناميده مى‌شوند.

نيز ر.ک: سبع مثانى (قرآن) .