نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4066
كنيه و القاب قرآني غير انبياء
كنيه و القاب قرآني غير انبياء
(کنيه و لقبهاى به کار رفته براى بعضى
از افرادِ صالح و ناصالح در قرآن)
در قرآن از کنيهها تنها کنيه «ابولهب» آمده است و از القاب به دو دسته لقب برمىخوريم:
1. القاب مردان صالح و موحد:
أ) ذوالقرنين: قصه ذوالقرنين در آيات 82 تا 96 سوره کهف بيان شده است.
درباره ذوالقرنين بين مفسران اختلاف است؛ برخى او را کورش کبير پادشاه ايران دانستهاند.
اين کلمه سه بار در قرآن آمده است.
ب) مؤمن آلفرعون: در قرآن از شخصى مؤمن در عصر موسى (ع) و فرعون با عناوين
«رجلٌ مؤمنٌ من آلفرعون» و «الذى آمن» سه بار ياد شده است؛ از جمله در آيه 28 سوره
غافر. برخى از مفسران، نام وى را حزبيل گفتهاند.
2. القاب مردان ناصالح:
أ) فرعون: واژه «فرعون» 68 بار در قرآن مجيد آمده است که در همه موارد
تنها به فرعون زمان حضرت موسى (ع) اشاره دارد.
«فرعون» عَلَم جنس و لقب پادشاهان قديم مصر است. پيش از فتح مصر به دست
پادشاه ايران، 26 سلسله پادشاهى بر مصر حکومت کردند که به آنان «فراعنه مصر» مىگويند.
ب) تُبَّع: به نوشته ارباب قصص، «تُبَّع» يکى از پادشاهان جهانگشاى يمن
بود که تا هند لشکرکشى کرد.
از تُبَّع دو بار در قرآن نام برده شده است: يکى در آيه 37 سوره دخان و
ديگرى در آيه 14 سوره ق. برخى مىگويند: «تُبَّع» لقب پادشاهان يمن است؛ همان طور که
«فرعون» لقب خدايان مصر بوده است.
در قرآن کريم نام برخى از پيشينيان ذکر شده است و ما تنها نام صالحان و
مؤمنان را ذکر مىکنيم:
1. عمران: اين اسم سه بار در قرآن آمده است. در دو مورد منظور از آن، پدر
حضرت مريم است، و در يک مورد ديگر نيز ممکن است منظور پدر حضرت مريم (س) يا پدر حضرت
موسى (ع) باشد؛ چون نام پدر حضرت موسى (ع) نيز عمران بوده است.
2. هرون (هارون) : برادر حضرت مريم (س) است که نامش در آيه 28 سوره مريم
آمده است:((يَا أُخْتَ هَارُونَ مَا كَانَ
أَبُوكِ امْرَأَ سَوْءٍ) ؛ «خواهر هارون! پدرت مرد بدى نبود». )
3. عُزَيز: او مردى صالح و از بزرگان بنىاسرائيل بود که يهود او را فرزند
خدا مىخواندند. اين نام فقط يک بار در آيه 30 سوره توبه آمده است.
4. لقمان: مردى صالح، متفکر و حکيم بود. برخى او را پيامبر دانستهاند.
قرآن او را مردى خداشناس و پدرى دلسوز و فرزانه معرفى مىکند. نام وى دو بار در قرآن
و در آيات 12 و 13 سوره لقمان (سورهاى به نام وي) آمده است.
جلالالدين سيوطى برخى از اسامى ديگر همچون يعقوب، تُبَّع و تقى را نيز
برشمرده است.
نيز ر.ک: اسامى قرآنى کفار.
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد4;صفحه (90-92)
[2]خرمشاهي ، بهاء الدين ، 1324 -;دانش نامه
قرآن وقرآن پژوهى;جلد2;صفحه (2206-2207)
[3]خزائلي،محمد،1292-1353;اعلام القرآن;صفحه
(461-467)و(238-240)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 4066