آيه رد مرجئه

آيه رد مرجئه

(آيه 100 شعراء، در باره نفي شفاعت مشرکان در قيامت)

زرکشي در البرهان به سه آيه متوالي در قرآن (آيات 98 تا 100 سوره شعراء) اشاره مي‌کند که آيه اول، رد بر عقيده مشبهه، آيه دوم ردّ بر عقيده مجبره، و آيه سوم ردّ بر عقيده مرجئه است:((إِذْ نُسَوِّيكُمْ بِرَبِّ الْعالَمِينَ)وَ ما أَضَلَّنا إِلاَّ الْمُجْرِمُونَ(فَما لَنا مِنْ شافِعِينَ) ؛ )«چون شما را با پروردگار عالميان برابر مى‌شمرديم. اما كسى جز مجرمان ما را گمراه نكرد. (افسوس كه امروز) شفاعت كنندگانى براى ما وجود ندارد».

اين آيات و آيات قبل و بعد از آن، به گفتگوهاى سرزنش بار و عتاب آميزى كه با گروهي گمراه و اهل دوزخ مى‌شود پرداخته است: «و به آنها گفته مى‌شود كجا هستند معبودهايى را كه پيوسته عبادت مى‌كرديد؟ آيا آنها در برابر اين شدائد و سختيها كه اكنون با آن روبرو هستيد شما را يارى مى‌كنند؟ ! يا مى‌توانند كسى را به يارى شما دعوت كنند، و يا حتى كسى به يارى خود آنها مى‌آيد"؟ ! در اين هنگام همه معبودان را جمع كرده با عابدان گمراهشان به دوزخ مى‌افكنند، و همچنين لشكريان ابليس عموماً. آنها (عابدان گمراه) در جهنم به مخاصمه و جدال پرداخته، مى‌گويند: به خدا سوگند ما در گمراهى آشكارى بوديم، زيرا شما معبودان دروغين را با پروردگار عالميان برابر مى‌پنداشتيم! اما هيچكس ما را گمراه نكرد مگر مجرمان، (ولى افسوس كه امروز) شفاعت كنندگانى براى ما وجود ندارد، و نه دوست گرم و پر محبتى (كه بتواند ما را يارى كند) اگر بار ديگر به دنيا برگرديم از مؤمنان خواهيم بود!» (شعراء//92-102) .

عقيده‌اي که به عنوان شاخص، مرجئه را از ديگر فرقه‌هاي اهل سنت جدا مي‌کند اين است که عمل را جزء ايمان ندانسته و مي‌گويند با وجود ايمان هيچ گناهي ضرر نمي‌رساند، و با وجود کفر هيچ عمل نيکي فايده ندارد. و از اين رو مرتکبان گناه کبيره را مؤمن و اهل بهشت مي‌دانند، و اين در حالي بود که خوارج، مرتکبان کبيره را کافر و جايگاه آنها را جهنم دانسته، و معتزله، آنها را نه اهل بهشت و نه اهل جهنم، بلکه در جايگاهي ميان بهشت و جهنم (منزلة بين المنزلتَين) مي‌دانستند.

بر اين اساس، روشن نيست که چگونه آيه 100 شعراء بر ردّ نظريه مرجئه دلالت دارد؟ زرکشي، خود در اين مورد توضيحي نداده است.