قواعد عطف

قواعد عطف

(اصول کلى در عطف چيزى بر چيز ديگر)

عطف، مانند ساير مباحث ادبى قواعد و ضوابطى دارد. سيوطى در الاتقان در زمره قواعدى که مفسر نيازمند دانستن آن‌ها است درباره قواعد عطف با استشهاد به آيات قرآن بحث مى‌کند.

اينک به برخى از اين قواعد و اصول اشاره مى‌کنيم:

1. اصل و قانون در عطف، عطف مفرد بر مفرد و جمله بر جمله است. بنابراين، عطف مفرد بر جمله و جمله بر مفرد، صحيح نيست.

2. اصل، عطف خبر بر خبر و انشا بر انشا است؛ ولى عطف خبر بر انشا و برعکس، محل اختلاف است.

3. اصل و قاعده در عطف، عطف اسم بر اسم و فعل بر فعل و به عبارت ديگر، جمله اسميه بر اسميه و جمله فعليه بر فعليه است. در عطف جمله اسميه بر جمله فعليه و عکس آن، اختلاف است.

4. اصل در عطف، عطف معمول عامل واحد بر همانند خود است؛ ولى در عطف دو معمول دو عامل بر يکديگر، اختلاف است.

5. اصل در عطف، تغاير معطوف و معطوفٌ‌عليه است.

6. قاعده ديگر در عطف اين است که عطف بر ضمير مرفوع مستتر در صورتى جايز است که بين معطوف و معطوفٌ‌عليه فاصله باشد.