نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 3902
قواعد سؤال و جواب قرآن
قواعد سؤال و جواب قرآن
(اصول کلى سؤال و جواب در قرآن)
يکى از قواعد ادبى قرآن، قاعده سؤال و
جواب است. جواب بايد با سؤال هماهنگ باشد؛ اما گاهى براى تفهيم به پرسشگرى که سؤال
را نادرست و نابهجا طرح کرده است، در پاسخ به سؤال وى از اين قاعده عدول مىشود.
عدول از هماهنگى در جواب، به اقتضاى حال
گاهى سبب مىشود جواب کاملتر و شاملتر از سؤال بيايد و گاهى ناقص؛ مانند:
1.(يَسْأَلُونَكَ عَنِ الأهِلَّةِ قُلْ هِيَ مَوَاقِيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ)
؛ «از تو درباره هلالهاى ماه مىپرسند؛ بگو آن، وقتنماى مردم و (موسم) حج
است» (بقره// 189) .
در اين آيه درباره هلال ماه و تغييرات آن سؤال شده است؛ ولى در جواب، حکمت
آن را بيان کرده است.
در اين آيه از ماهيت روح سؤال شده است؛ ولى جواب، با سؤال هماهنگ نيست؛
زيرا قصد سؤالکنندگان، کسب معرفت نبوده است؛ بلکه براى خردهگيرى و سرسختى در رأى
بوده است.
در اين آيه از موسى (ع) درباره چيزى که در دست دارد سؤال شده است؛ اما
موسى علاوه بر معرفى عصا، کارهايى را هم که با آن انجام مىدهد بيان کرده است.
يکى ديگر از قواعد سؤال و جواب اين است که اگر سؤال جمله فعليه است، جواب
نيز جمله فعليه باشد، و اگر اسميه است، جواب هم اسميه آورده شود؛ مانند:((قَالَ مَنْ يُحْيِى الْعِظَامَ وَهِيَ رَمِيمٌ)قُلْ يُحْيِيهَا الَّذِى أَنشَأَهَا أَوَّلَ مَرَّةٍ)((يس// 78 - 79) .)
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد2;صفحه (369-374)
[2]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد4;صفحه 42
[3]كمالي دزفولي ، علي ، 1292 -;قرآن ثقل
اكبر;صفحه (357-359)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 3902