آيه ذر

آيه ميثاق

(آيه ذر)

(آيه 172 اعراف، در باره توحيد فطرى انسان)

به آيه 172 سوره اعراف آيه ذر يا آيه اخذ ميثاق مى‌گويند:((وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِن بَنِى آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَى أَنفُسِهِمْ أَلَسْتَ بِرَبِّكُمْ قَالُواْ بَلَى شَهِدْنَا أَن تَقُولُواْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ إِنَّا كُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِينَ) ؛ )و هنگامى را كه پروردگارت از پشت فرزندان آدم ذريه آنان را برگرفت و ايشان را بر خودشان گواه ساخت كه آيا پروردگار شما نيستم گفتند چرا گواهى داديم تا مبادا روز قيامت بگوييد ما از اين [امر] غافل بوديم .

اين آيه به توحيد فطري و وجود ايمان به خدا در اعماق روح آدمى اشاره دارد و از پيمانى خبر مى‌دهد که ميان خداوند سبحان و فرزندان آدم برقرار شده است. از جزئيات اين پيمان، در متن اين آيه چيزى نيامده است؛ ولى مفسران با استفاده از روايات، نظراتى را مطرح کرده‌اند که مهم‌ترين آن‌ها اين است که منظور از عالم ذر، عالم استعدادها و منظور از پيمان، پيمان فطرت، تکوين و آفرينش است؛ به اين معنا که هنگام خروج فرزندان آدم (به صورت نطفه) از صلب پدران به رحم مادران که در آن هنگام ذراتى بيش نيستند، خداوند استعداد و آمادگى براى حقيقت توحيد را هم در نهاد و فطرتشان به صورت يک حس درون ذاتى، و هم در عقل و خردشان به صورت يک حقيقت خودآگاه به وديعه گذاشته است. بنابراين، همه بشر داراى روح توحيدند، و پرسش خداوند از آن‌ها، به زبان تکوين و آفرينش، و پاسخ آن‌ها نيز به همين زبان است. اين گونه تعابير کنايى و زبان‌حال در گفت‌و‌گوهاى روزانه و نيز در سخنان اديبان و خطباى عرب و غير آن و همچنين در آيات قرآن کريم يافت مى‌شد.