قسم به مخلوقات

قسم به مخلوقات

(يکى از موارد قسم در قرآن)

از قسم‌هاى مهم قرآن، سوگند به مخلوقات است. برخى معتقدند خداوند به چهل نوع از آفريده‌هاى خود سوگند ياد کرده که بيست نوع از آن‌ها از موجودات آسمانى و عالم بالا، و بيست نوع ديگر از موجودات زمينى و عالم پايين است، و به بندگان خويش امر کرده است در همه اين موجودات نيک بينديشند.

طبرسى مى‌نويسد: خداوند به هر يک از آفريده‌هاى خود که شگفتى‌ها و نشانه‌هاى توحيد و صنع الهى و بدايع حکمتش را دارند سوگند ياد مى‌کند تا بزرگى قدرت خويش و يگانگى ذات اقدسش را نشان دهد.

آلوسى مى‌نويسد: سوگند به چيزى، بزرگداشت آن است.

علامه طباطبايى (ره) مى‌فرمايد: خداوند در کلام خود به بيشتر آفريدگانش مانند: آسمان، زمين، خورشيد، ماه، شب، روز، انجير، زيتون و… سوگند ياد کرد؛ چون آن‌ها وسيله رحمت و نعمتند که ذات اقدسش به بشر ارزانى داشته است.

برخى به سوگند به مخلوقات از سوى قرآن اشکال وارد کرده‌اند که چگونه خداوند به مخلوقات قسم ياد مى‌کند؛ در حالى که از سوگند به غيرخدا نهى شده است.

سه جواب به اين اشکال داده‌اند:

1. اين کلمات که به آن‌ها قسم ياد شده است مضاف‌ٌاليه هستند و در حقيقت «ربّ» در تقدير است؛ مانند «و التّين»؛ يعنى «و ربّ التين»، يا «و الشّمس»؛ يعنى «و ربّ الشمس». در واقع، قسم به خدا است.

2. عرب، اين مخلوقات را که در قرآن به آن‌ها قسم ياد شده است بزرگ مى‌شمردند و به آن‌ها قسم ياد مى‌کردند. قرآن نيز به روش و عادت آنان سخن مى‌گويد.

3. قسم به مخلوقات و مصنوعات که نشانه کاملى بر وجود خدايند، در حقيقت قسم به خود خدا است؛ چون قسم به مخلوقات و مصنوعات، مستلزم قسم به آفريدگار و پديدآورنده است.

نيز ر.ک: قسم به شب؛ قسم به روز؛ قسم به فرشتگان؛ قسم به ستارگان؛ قسم به خورشيد؛ قسم به ماه؛ قسم به آسمان؛ قسم به زمين؛ قسم به دريا؛ ….