آيه جلباب

آيه جلباب

(آيه 59 سوره احزاب، در باره حجاب گرفتن زنان به وسيله چادر يا روسري بلند)

به آيه 59 سوره احزاب «آيه جلباب» گفته مي‌شود:((يا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ وَ بَناتِكَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلابِيبِهِنَّ ذلِكَ أَدْنى‌ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُؤْذَيْنَ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً) ؛ «اى پيامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمنان بگو جلبابها (روسرى‌هاى بلند) خود را بر خويش فرو افكنند، اين كار براى اينكه (از كنيزان و آلودگان) شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند بهتر است و (اگر تا كنون خطا و كوتاهى از آنها سر زده) خداوند همواره غفور و رحيم است». )

در تفسير على بن ابراهيم در شان نزول آيه نخست چنين آمده است: آن ايام زنان مسلمان به مسجد مى‌رفتند و پشت سر پيامبر (ص) نماز مى‌گذاردند، هنگام شب موقعى كه براى نماز مغرب و عشا مى‌رفتند بعضى از جوانان هرزه و اوباش بر سر راه آنها مى‌نشستند و با مزاح و سخنان ناروا آنها را آزار مى‌دادند و مزاحم آنان مى‌شدند، آيه فوق نازل شد و به آنها دستور داد حجاب خود را بطور كامل رعايت كنند تا به خوبى شناخته شوند و كسى بهانه مزاحمت پيدا نكند.

در اينكه منظور از شناخته شدن چيست؟ دو نظر در ميان مفسران وجود دارد كه منافاتى با هم ندارند:

نخست اينكه در آن زمان معمول بوده است كه كنيزان بدون پوشيدن سر و گردن از منزل بيرون مى‌آمدند، و از آنجا كه از نظر اخلاقى وضع خوبى نداشتند گاهى بعضى از جوانان هرزه مزاحم آنها مى‌شدند، در اينجا به زنان آزاد مسلمان دستور داده شد كه حجاب اسلامى را كاملا رعايت كنند تا از كنيزان شناخته شوند و بهانه‌اى براى مزاحمت به دست هرزگان ندهند. بديهى است مفهوم اين سخن آن نيست كه اوباش حق داشتند مزاحم كنيزان شوند، بلكه منظور اين است كه بهانه را از دست افراد فاسد بگيرند.

ديگر اينكه هدف اين است كه زنان مسلمان در پوشيدن حجاب سهل‌انگار و بى اعتنا نباشند مثل بعضى از زنان بى بند و بار كه در عين داشتن حجاب آن چنان بى‌پروا و لاابالى هستند كه غالبا قسمتهايى از بدنهاى آنان نمايان است و همين معنا، توجه افراد هرزه را به آنها جلب مى‌كند.

در اينكه منظور از«جلباب» (به کسر و فتح جيم) چيست مفسران و ارباب لغت چند معنا براى آن ذكر كرده‌اند:

1. ملحفه (چادر) و پارچه بزرگى كه از روسرى بلندتر است و سر و گردن و سينه‌ها را مى‌پوشاند.

2. مقنعه و خمار (روسرى) .

3. پيراهن گشاد.

گرچه اين معانى با هم متفاوتند ولى قدر مشترك همه آنها اين است كه بدن را به وسيله آن بپوشاند. اما بيشتر به نظر مى‌رسد كه منظور پوششى است كه از روسرى بزرگتر و از چادر كوچكتر است چنان كه نويسنده لسان العرب روى آن تكيه كرده است.

و منظور از يدنين (نزديك كنند) اين است كه زنان جلباب را به بدن خويش نزديك سازند تا درست آنها را محفوظ دارد، نه اينكه آن را آزاد بگذارند به طورى كه گاه و بيگاه كنار رود و بدن آشكار گردد، و به تعبير ساده، لباس خود را جمع و جور كنند.

به هر حال از اين آيه استفاده مى‌شود كه حكم حجاب و پوشش براى آزاد زنان قبل از اين زمان نازل شده بود، ولى بعضى روى ساده‌انديشى درست مراقب آن نبودند آيه فوق تاكيد مى‌كند كه در رعايت آن دقيق باشند. و از آنجا كه نزول اين حكم، جمعى از زنان با ايمان را نسبت به گذشته پريشان مى‌ساخت، در پايان آيه مى‌افزايد: «خداوند همواره غفور و رحيم است». هر گاه از شما تا كنون در اين امر كوتاهى شده چون بر اثر جهل و نادانى بوده است خداوند شما را خواهد بخشيد، توبه كنيد و به سوى او باز گرديد، و وظيفه عفت و پوشش را به خوبى انجام دهيد.

ر.ک: آيه حجاب.