علائم اخماس قرآن

علائم اخماس قرآن

(نشانه‌هاى دالّ بر پايان هر پنج آيه و آغاز پنج آيه ديگر)

علاوه بر دسته‌بندى آيات قرآن در قالب سوره، جزء و حزب، آيات را به دليل برخى از کاربردهاى خاص، در دسته‌هاى پنج و ده‌تايى نيز تنظيم مى‌کنند. نقطه شروع دسته‌هاى پنج‌تايى و ده تايي، ابتداى هر سوره است.

از سده‌هاى نخست اسلام براى نشان دادن هر پنج آيه و در پايان آن، کلمه «خمس» يا حرف «خ» قرار مي‌دادند. گاهى نيز از حرف «هـ»که به حساب جُمَل (حساب حروف ابجد) نشانه عدد «5» است استفاده مي‌کنند.

از آن‌جا که درباره بعضى از آيات ميان قاريان اختلاف است، در موارد اختلاف، کلمه «خَمْس» معمولاً براى نشان دادن پنج آيه به اعتقاد قاريان کوفه است. ولى براى نشان‌دادن توافق يا اختلاف قاريان در تعيين پنج آيه، از رموز ديگرى نيز به شرح ذيل استفاده شده است:

خَک: نشان پنج آيه نزد قاريان کوفه؛

خَب: نشان پنج آيه نزد قاريان بصره؛

خَکب: نشان پنج آيه به اتفاق قاريان کوفه و بصره («خ» حرف اول خَمس، «ک» حرف اول کوفى و «ب» حرف اول بصرى) .

نيز ر.ک: شماره آيات؛ رموز شماره آيات.