طباق ايجابي

طباق ايجابي

(جمع دو معناى متضادِ ايجابى در يک عبارت)

«طباق ايجابى» هنگامى است که هر دو معناى متضاد ايجابى باشند؛ چه هردو از يک نوع (هردو اسم يا فعل يا حرف) و چه انواع مختلف (مانند اين که يکي اسم و ديگري حرف) باشند، مانند:

1.((وَأَنَّهُ هُوَ أَضْحَكَ وَأَبْكَى)وَأَنَّهُ هُوَ أَمَاتَ وَأَحْيَا) ؛ «و هم اوست كه مى‌خنداند و مى‌گرياند. و هم اوست كه مى‌ميراند و زنده مى‌گرداند» (نجم// 43 و 44) . در اين گفتار، «أضحک و أبکى» و همچنين «أمات و أحيا» همه ايجابى‌اند و هم هر دو فعل هستند.

2.((سَوَاء مِّنكُم مَّنْ أَسَرَّ الْقَوْلَ وَمَن جَهَرَ بِهِ) ؛ «[براى او] يكسان است كسى از شما سخن [خود] را نهان كند و كسى كه آن را فاش گرداند» (رعد// 10) . «سرّ» و «جهر» هر دو ايجابى‌اند و فعل هستند. )

3.((وَ تَحْسَبُهُمْ أَيْقاظاً وَ هُمْ رُقُود) ؛ «و (اگر به آنها نگاه مى‌كردى) مى‌پنداشتى بيدارند در حالى كه در خواب فرو رفته بودند!» (کهف//18) . «ايقاظ» و «رقود» هر دو ايجابي و اسم هستند. )

4.(( لَها ما كَسَبَتْ وَ عَلَيْها مَا اكْتَسَبَت) ؛ ‌« (انسان، ) هر كار (نيكى) را انجام دهد، براى خود انجام داده و هر كار (بدى) كند، به زيان خود كرده است» (بقره//286) . «لام» در لها به معناي انتفاع و «علي» در عليها به معناي تضرر هر دو ايجابي و حرف هستند. )

5.(( أَ وَ مَنْ كانَ مَيْتاً فَأَحْيَيْناه‌) ؛ «آيا كسى كه مرده بود، سپس او را زنده كرديم». (انعام//122) . «ميتا» و «احيينا» هردو ايجابي و يکي اسم و ديگري فعل است. )

نيز ر.ک: طباق.