آيه امتاع

آيه امتاع

(آيه 240 سوره بقره، مربوط به حقوق زن بعد از فوت همسر)

به آيه 240 سوره بقره آيه امتاع گفته مي‌شود:((وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا وَصِيَّةً لِّأَزْوَاجِهِم مَّتَاعًا إِلَى الْحَوْلِ غَيْرَ إِخْرَاجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِي مَا فَعَلْنَ فِيَ أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعْرُوفٍ وَاللّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ) ؛ )«و كسانى از شما كه مرگشان فرا مى‌رسد و همسرانى بر جاى مى‌گذارند [بايد] براى همسران خويش وصيت كنند كه آنان را تا يك سال بهره‌مند سازند و [از خانه شوهر] بيرون نكنند پس اگر بيرون بروند در آنچه آنان به طور پسنديده در باره خود انجام دهند گناهى بر شما نيست و خداوند توانا و حكيم است».

عده‌اي از دانشمندان علوم قرآني معتقدند اين آيه به وسيله آيه 234 همين سوره (بقره) - که آيه «عِدّه وفات» هم گفته مي‌شود- نسخ شده است:((وَالَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنكُمْ وَيَذَرُونَ أَزْوَاجًا يَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا فَعَلْنَ فِي أَنفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ) ؛ «و كسانى از شما كه مى‌ميرند و همسرانى بر جاى مى‌گذارند [همسران] چهار ماه و ده روز انتظار مى‌برند پس هرگاه عده خود را به پايان رساندند در آنچه آنان به نحو پسنديده درباره خود انجام دهند گناهى بر شما نيست و خداوند به آنچه انجام مى‌دهيد آگاه است». استدلال آنها چنين است که مفاد آيه اول اين است که زني که شوهرش فوت کرد نفقه يک سال و حق سکونت در خانه شوهر به همين مدت- تا زماني که از خانه خارج نشده- براي او محفوظ است، ولي اگر از خانه خارج شد اين حق زايل مي‌شود، اما مفاد آيه دوم اين است که اين زن بايد چهار ماه و ده روز عده نگه دارد، که لازمه آن عدم جواز خروج و يا ازدواج در اين مدت است. رواياتي نيز در اين باره وارد شده است. اما عده‌اي )

معتقدند مفاد آيه اول يک توصيه اخلاقس است و نه يک حکم واجب شرعي، و از همين رو به حال خود باقي است و نسخ نشده است.

نيز ر.ک: آيه عِدّه وفات.