صفت قلقله

صفت قلقله

(رها شدن صداى حرف از مخرج آن در حالت سکون؛ از صفات فرعى حروف)

«قلقله» از صفات فرعى حروف، در لغت به معناى جنبش و تحريک، و در اصطلاح علم تجويد عبارت است از رها شدن صداى حرف از مخرجش در حالت سکون. با اين صفت، کسره ضعيف يا در برخى جاها هنگام تلفظ، فتحه ظاهر خواهد شد؛ مانند: تلفظ «ب» در کلمه «سبحان» که ساکن است؛ ولى با صفت قلقله، مايل به کسره خوانده مى‌شود.

قلقله بر دو قسم است؛

1. قلقله صغرا: حرف قلقله در ميان کلمه است؛ مانند: «سبحان».

2.، قلقله کبرا: حرف قلقله در آخر کلمه است؛ مانند: «باب».

قلقله کبرا از قلقله صغرا قوى‌تر و محکم‌تر است؛ زيرا قلقله آن آشکارتر از زمانى است که حرف قلقله در وسط کلمه باشد.

علت پديد آمدن صفت قلقله را اجتماع دو صفت «جهر» و «شدت» در يک حرف مى‌دانند؛ چون با داشتن صفت شدّت، هنگام سکون، جهر حرف کاملاً متوقف مى‌شود و حرف در مخرج خود کاملاً محبوس مى‌ماند؛ لذا تنها راه تلفظ حرف، تحريک آن و آزاد کردن مخرج حرف است تا حرف ادا شود و به گوش شنونده برسد.

نيز ر.ک: حروف قلقله.