نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 308
آيه 269 بقره
آيه حكمت
(آيه 269 بقره)
(آيه 269 بقره، در باره اهميت و ارزش
حکمت)
به آيه 269 سوره بقره «آيه حکمت» گفته ميشود:((يُؤْتِي
الْحِكْمَةَ مَنْ يَشاءُ وَ مَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْراً كَثِيراً
وَ ما يَذَّكَّرُ إِلاَّ أُولُوا الْأَلْبابِ) ؛ « (خدا) دانش و حكمت را به هر كس بخواهد
(و شايسته بداند) مىدهد، و به هر كس حکمت داده شود، خير فراوانى داده شده است. و جز
خردمندان، (اين حقايق را درك نمىكنند، و) متذكر نمىگردند». )
خداوند به بعضى از افراد بر اثر پاكى
و جهاد با نفس، نوعى علم و بينش مىدهد كه آثار و فوائد اطاعت الهى و از جمله انفاق
و نقش حياتى آن در اجتماع را درك كند و ميان آن و وساوس شيطانى فرق بگذارد.
در تفسير «حكمت» معانى زيادى ذكر شده از جمله: «معرفت و شناخت اسرار جهان هستى»
و «آگاهى از حقايق قرآن» و «رسيدن به حق از نظر گفتار و عمل» و «معرفت و شناسايى خدا»
و «آن نور الهى كه وسوسههاى شيطانى را از الهامات الهى جدا مىسازد». و ظاهر اين است
حكمت يك معناى وسيع دارد كه تمام اين امور، حتى نبوت را- كه از معانى آن شمرده شده-
شامل مىشود كه آن نوعى از علم و آگاهى است، و در اصل از ماده حكم- (بر وزن حرف) به
معناى منع- گرفته شده و از آنجا كه علم و دانش و تدبير، انسان را از كارهاى خلاف باز
مىدارد به آن حكمت گفتهاند.
بديهى است منظور از جمله «مَنْ يَشاءُ» (هر كس را كه بخواهد) اين نيست
كه خداوند بدون هيچ علتى حكمت و دانش را به اين و آن مىدهد، بلكه اراده و مشيت خداوند
همه جا آميخته با شايستگىهاى افراد است، يعنى هر كس را شايسته ببيند از اين سرچشمه
زلال حياتبخش سيراب مىنمايد.
قابل توجه اين كه در اين آيه مىفرمايد: به هر كس دانش و حكمت داده شد
خير و بركت فراوان داده شده است، نه خير مطلق، زيرا خير و سعادت مطلق تنها در دانش
نيست بلكه دانش تنها يكى از عوامل مهم آن است.
[1]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد2;صفحه
340
[2]طبرسي ، فضل بن حسن ، 468 - 548ق;مجمع
البيان فى تفسيرالقرآن;جلد2;صفحه 659
[3]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الدر المنثور في التفسير بالماثور;جلد1;صفحه 348
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 308