نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2947
سوره شصت و دوم قرآن
سوره جمعه
(سوره شصت و دوم قرآن)
(شصت و دومين سوره قرآن)
چون در آيه 9 اين سوره به برپايى نمازجمعه
امر شده و مؤمنان به حضور در آن تشويق شدهاند، و از سويى متضمن واژه «جمعه» است، اين نام را براى سوره برگزيدهاند. جمعه روز بزرگ و عيد هفتگى
اسلامى، روز گردهم آمدن مردم در مساجد و مجالس دينى و روز برپايى نماز پرشکوه جمعه
است. جمعه و نمازجمعه در فرهنگ اسلام نقش بسزايى در تربيت و تهذيب و تعليم و تحکيم
پايههاى جامعه اسلامى دارد. در سوره جمعه پس از وصف خدا و بيان فلسفه بعثت و رسالت
و اشاره به صفات ناپسند قوم يهود و نگرش آنها به دين، به نمازجمعه دعوت مىکند. در
رکعت اول نماز جمعه، اين سوره خوانده مىشود.
از اين روي، اين سوره به بيانى كاملا انگيزنده، مسلمين را وادار مىكند
كه نسبت به نماز جمعه اهتمام بورزند، و آنچه در به پاداشتنش لازم است فراهم سازند،
چون همانگونه که گذشت، نماز جمعه از شعائر بزرگ خدا است كه تعظيم و اهتمام به امر آن،
هم دنياى مردم را اصلاح مىكند، و هم آخرتشان را، و خداى تعالى بيان اين مطلب را با
تسبيح و ثناى بر خود آغاز كرد كه در ميان قومى امى رسولى از خود آنان مبعوث كرد تا
آيات او را بر آنان بخواند، و با اعمال صالح و اخلاق پاك تزكيه شان كند، و كتاب و حكمتشان
بياموزد و به همين منظور كتاب خدا و معارف دينش را به بهترين وجهى بر آنان و افرادى
كه به آنان ملحق مىشوند، و نسلهاى بعد از آنان تحميل كرد، و زنهارشان داد از اينكه
مثل يهود نباشند كه خداى تعالى تورات را بر آنان تحميل كرد، ولى آنان آن را حمل نكردند،
و به معارف آن معتقد نشدند، و به احكامش عمل نكردند، در نتيجه مانند الاغى شدند كه
بارش كتاب باشد.
و در آخر به عنوان نتيجه دستور مىدهد كه وقتى بانك نماز جمعه بلند مىشود
بازار و دادوستد را رها نموده، به سوى ذكر خدا بشتابند. و نيز افرادى را كه خلاف اين
دستور عمل مىكنند، و رسول خدا (ص) را در حالى كه مشغول خطبه نماز است رها نموده، به
سوى دادوستد مىروند، سرزنش مىكند، و اين رفتار را نشانه آن مىداند كه اين گونه افراد
معارف كتاب خدا و احكامش را نپذيرفتهاند.
ويژگيهاى سوره جمعه:
1. يازده آيه، 180 يا 177 کلمه و 720 يا 768 حرف دارد.
2. در ترتيب نزول، يکصد و دهمين و در ترتيب مصحف شريف شصت و دومين سوره
قرآن است که پس از سوره صف و پيش از سوره فتح فرود آمد.
3. در مدينه نازل شد و آيه مکى ندارد.
4. از نظر کميت از سورههاى مفصّل و از گروه طوال آن بهشمار مىآيد که
بخشى از يک حزب قرآن را تشکيل مىدهد.
5. پنجمين سوره از سُوَر مسبّحات است.
6. گفتهاند در اين سوره هيچ آيه ناسخ و منسوخى وجود ندارد.
مهمترين مطالب سوره جمعه:
1. تسبيح خداوند توسط تمام پديدههاى جهان؛
2. بعثت پيامبران و اهداف آن؛
3. مذمت عالمان بىعمل در قالب يک تمثيل زيبا؛
4. حکم وجوب نمازجمعه و لزوم شرکت همگان در آن؛
5. ارزش کسب حلال و فعاليتهاى اقتصادى مشروع.
[1]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 464
[2]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 441
[3]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
317
[4]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد24;صفحه
99
[5]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
588
[6]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 194
[7]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد19;صفحه 263
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2947