responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2928

سوره سيزدهم قرآن

سوره رعد

(سوره سيزدهم قرآن)

(سيزدهمين سوره قرآن)

با توجه به ذکر واژه «رعد» در آيه 13 اين سوره و تبيين پديده‌هاى آسمانى همچون رعد، صاعقه، ابرهاى باران‌زا و، اين سوره، «رعد» ناميده شد.

غرض اين سوره بيان حقيقت قرآنى است كه بر رسول خدا (ص) نازل شده، و اين كه اين قرآن معجزه و آيت رسالت است‌. اين سوره همانند سايرسوره‌هاى مكى چون در آغاز دعوت پيامبر (ص) و به هنگام درگيرى شديد با مشركان نازل شده است، بيش تر پيرامون مسائل عقيدتى به ويژه دعوت به توحيد و مبارزه با شرك و اثبات معاد سخن مى‌گويد. و پس از اشاره به حقانيت و عظمت قرآن، به بيان آيات توحيد و اسرار آفرينش كه نشانه‌هاى ذات پاك خدا هستند مى‌پردازد.

گاهى از برافراشتن آسمان‌هاى بى‌ستون، سخن مى‌گويد و زمانى از تسخير خورشيد و ماه به فرمان خدا. گاه از گسترش زمين و آفرينش كوه‌ها و نهرها و درختان و ميوه‌ها، و زمانى از پرده‌هاى آرام بخش شب كه روز را مى‌پوشاند. گاه دست مردم را مى‌گيرد و به ميان باغ‌هاى انگور و نخلستان و لابلاى زراعت‌ها مى‌برد، و شگفتي‌هاى آن‌ها را بر مى‌شمرد. سپس به بحث معاد و زندگى نوين انسان و دادگاه عدل پروردگار مى‌پردازد. و اين مجموعه معرفى مبدء و معاد را، با بيان مسئوليت‌هاى مردم و وظائفشان و اين كه هر گونه تغيير و دگرگونى در سرنوشت آن‌ها، بايد از ناحيه خود آنان شروع شود، تكميل مى‌كند.

در ادامه دگر بار به مساله توحيد باز مى‌گردد، زماني از تسبيح رعد و وحشت آدميان از برق و صاعقه، بحث مى‌كند، و زمانى از سجده آسمانيان و زمينى‌ها در برابر عظمت پروردگار. سپس براى اين كه چشم و گوش‌ها را بگشايد و انديشه‌ها را بيدار كند، و بى‌خاصيت بودن بت‌هاى ساخته و پرداخته دست بشر را روشن سازد، آن‌ها را به انديشه و تفكر دعوت مى‌كند و براى شناخت حق و باطل، مثال مى‌زند، مثال هايى زنده و محسوس، و قابل درك براى همه.

و از آنجا كه ثمره نهايى ايمان به توحيد و معاد، همان برنامه‌هاى سازنده عملى است به دنبال اين بحث‌ها، مردم را به وفاى به عهد، صله رحم، صبر و استقامت، انفاق در پنهان و آشكار و ترك انتقام‌جويى دعوت مى‌كند و دگر بار به آن‌ها نشان مى‌دهد كه زندگى دنيا ناپايدار است، و آرامش و اطمينان جز در سايه ايمان به خدا حاصل نمى‌شود. و سرانجام دست مردم را مى‌گيرد و به اعماق تاريخ مى‌كشاند و سرگذشت دردناك اقوام ياغى و سركش گذشته و آن هايى كه حق را پوشاندند يا مردم را از حق بازداشتند بطور مشخص نشان مى‌دهد، و با تهديد كردن كفار با تعبيراتى تكان دهنده سوره را پايان مى‌بخشد. بدين سان، سوره رعد، از عقايد و ايمان، شروع مى‌شود و به اعمال و برنامه‌هاى انسان‌سازى پايان مى‌يابد.

ويژگي‌هاى سوره رعد:

1. اين سوره 43 آيه به عدد کوفى، 44 آيه به عدد حجازى، 45 آيه به عدد بصرى، 47 آيه به عدد شامى، 855 يا 865 کلمه و 3506 يا 3541 حرف دارد.

2. در ترتيب نزول، نود و ششمين و در مصحف شريف سيزدهمين سوره است و پيش ازسوره الرحمن و پس از سوره محمد (ص) فرو فرستاده شد.

3. پس از سوره انفال، دومين سوره از سوره‌هاى مثانى، کمتر از نيم جزء قرآن و هفتمين سوره‌اى است که با حروف مقطعه آغاز شده و آيه 28 آن داراى سجده مستحب است.

4. برخى آن را مکّى و برخى ديگر مدنى دانسته‌اند. شماره ترتيب نزول اين سوره نيز مؤيد مدنى بودن آن است؛ ولى ويژگى‌ها و سياق آيات آن نشان مى‌دهد، مکى است.

5. يک يا دو آيه منسوخ دارد.

مطالب اين سوره:

1. خداشناسي معجزه و آيت رسالت بودن قرآن؛

2. معاد و رستاخيز؛

3. شگفتي‌هاى جهان خلقت و پديده‌هاى آسمانى همچون رعد، صاعقه و؛

4. تاريخ عبرت‌انگيز اقوام و ملل نافرمان؛

5. مسائل اخلاقى همچون سفارش به صبر و استقامت.


[1]سخاوي ، علي بن محمد ، 558-643ق.;جمال القراء و كمال الاقراء;جلد1;صفحه 442
[2]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه 584
[3]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 - 817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 262
[4]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ، 849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 41
[5]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 194
[6]زرقاني ، محمد عبد العظيم ، 1948- م.;مناهل العرفان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 201
[7]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت سوره هاى قرآن;صفحه 200
[8]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد10;صفحه 105
[9]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه 317
[10]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان في تفسير القرآن;جلد11;صفحه 284
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2928
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست