responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 290

آيه 145 انعام

آيه لحوم

(آيه 145 انعام)

(آيه 145 انعام، در باره حرمت برخي غذاها)

به آيه 145 سوره انعام «آيه لحوم» مى‌گويند:((قُلْ لا أَجِدُ فِي ما أُوحِيَ إِلَيَّ مُحَرَّماً عَلى‌ طاعِمٍ يَطْعَمُهُ إِلاَّ أَنْ يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَماً مَسْفُوحاً أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقاً أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ باغٍ وَ لا عادٍ فَإِنَّ رَبَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ) ؛ «بگو در آنچه بر من وحى شده، هيچ حرامى بر كسى كه غذايى مى‌خورد نمى‌يابم بجز اينكه مردار باشد يا خونى كه (از بدن حيوان) بيرون ريخته يا گوشت خوك كه اينها همه پليدند، يا حيوانى كه در طريق گناه به هنگام سر بريدن، نام غير خدا (نام بتها) بر آنها برده شده است، اما كسانى كه ناچار شوند بدون اينكه بخاطر لذت باشد و يا زياده از حد بخورند (گناهى بر آنها نيست) پروردگار تو آمرزنده مهربان است». )

در اين آيه، خوردن چهار چيز بر انسان حرام شده است: مردار، خون ريخته شده، گوشت خوك، و گوشت حيوانى كه به نام غير خدا ذبح گردد، و در مورد چهارم، به جاى ذكر كلمه حيوان، كلمه «فسق» آمده كه به معناي خارج شدن از راه و رسم بندگى و اطاعت فرمان خدا است. ذكر اين كلمه ممكن است اشاره به اين باشد كه گوشتهاى حرام، اصولا بر دو دسته است، گوشتهايى كه تحريم آنها به خاطر پليدى و تنفر طبع و زيانهاى جسمانى مى‌باشد، و به آن «رجس» اطلاق مى‌گردد، و گوشت هايى كه نه پليد است و نه از نظر بهداشتى زيان‌آور، اما از نظر اخلاقى و معنوى نشانه بيگانگى از خدا و دورى از مكتب توحيد است، و به همين دليل نيز تحريم شده است. بنابراين نبايد انتظار داشت كه گوشتهاى حرام، هميشه داراى زيانهاى بهداشتى باشد، بلكه گاهى به خاطر زيانهاى معنوى و اخلاقيش تحريم شده است، و از اينجا روشن مى‌شود كه شرائط ذبح اسلامى نيز بر دو گونه است، بعضى مانند بريدن رگهاى چهارگانه و بيرون ريختن خون حيوان، جنبه بهداشتى دارد، و بعضى مانند رو به قبله بودن و گفتن «بسم اللَّه» و ذبح به وسيله مسلمان، جنبه معنوى.

در اينجا يك سؤال پيش مى‌آيد كه چگونه تمام محرمات الهى در زمينه غذاها منحصر به چهار چيز شمرده شده است، با اينكه مى‌دانيم غذاهاى حرام منحصر به اينها نيست، گوشت حيوانات درنده و گوشت حيوانات دريايى (جز ماهى فلس‌دار) و مانند آنها همگى حرام هستند در حالى كه در آيه هيچ نامى از آنها به ميان نيامده و محرمات منحصر به چهار چيز شمرده شده است؟

بعضى در پاسخ اين سؤال گفته‌اند كه به هنگام نزول اين آيات در مكه، هنوز حكم تحريم ساير غذاهاى حرام نازل نشده بود، ولى اين جواب صحيح به نظر نمى‌رسد، گواه اين سخن آنكه عين همين تعبير يا شبيه آن در بعضى از سوره‌هاى مدنى نيز ديده مى‌شود، مانند آيه 173 سوره بقره.

ظاهر اين است كه اين آيه، تنها نظر به نفى احكام خرافى مشركان دارد و به اصطلاح، «حصر اضافى» (يا نسبى) است، و به تعبير ديگر آيه مى‌گويد: محرمات الهى اينها هستند نه آنچه شما به هم بافته‌ايد.


[1]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد6;صفحه 12
[2]طوسي ، محمد بن حسن ، 385 - 460ق.;التبيان في تفسير القرآن;جلد4;صفحه 303
[3]طبرسي ، فضل بن حسن ، 468 - 548ق;مجمع البيان فى تفسيرالقرآن;جلد4;صفحه 584
[4]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان في تفسير القرآن;جلد7;صفحه 365
[5]فخر رازي ، محمد بن عمر ، 544 - 606ق.;التفسيرالكبير;جلد13;صفحه 168
[6]حويزي ، عبد علي بن جمعه ، - 1112ق.;تفسيرنورالثقلين;جلد1;صفحه 774
[7]قمي ، علي بن ابراهيم ، - 329ق.;تفسيرالقمى;جلد1;صفحه 291
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 290
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست