سوره حم دخان

سوره دخان

(سوره حم دخان)

(چهل و چهارمين سوره قرآن)

واژه «دخان» دو بار در قرآن به‌کار رفته است: در آيات 11 سوره فصلت: (ثُمَّ اسْتَوَى إِلَى السَّمَاء وَهِيَ دُخَانٌ) و 10 سوره دخان:((فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِى السَّمَاء بِدُخَانٍ مُّبِينٍ) . مفسران درباره معناي «دخان» در آيه، نظريه‌هاى مختلفى ابراز کرده‌اند. بنا به يکى از نظريه‌ها منظور از دخان، ماده گازى شکل و شبيه دود است که در پايان جهان و در آستانه قيامت، صفحه آسمان را مى‌پوشاند. )

غرض سوره اين است كه كسانى را كه به كتاب خدا شك دارند از عذاب دنيا و عذاب آخرت انذار كند. و اين غرض را در اين سياق بيان مى‌كند كه: قرآن كتابى است روشن كه از ناحيه خدا نازل شده بر كسى كه او به سوى مردم گسيل داشته، تا انذارشان كند. و به اين منظور نازل كرده تا رحمتى از او به بندگانش باشد. و در بهترين شب نازل كرده، شب قدر كه در آن شب هر امرى بطور خلل‌ناپذيرى تقدير مى‌شود.

سپس م? فرما?د: مردم- يعنى كفار- در باره آن خود را به شك مى‌اندازند، و با هوى و هوس خود بازى مى‌كنند، و به زودى عذابى دردناك در دنيا از هر سو ايشان را احاطه مى‌كند، آن گاه به سوى پروردگار خود برمى‌گردند، و خداوند بعد از فصل قضاء و محاسبه دقيق با عذابى جاودانه از ايشان انتقام مى‌گيرد.

آن گاه براى آنان مثالى در خصوص عذاب دنيوى مى‌آورد و آن داستان موسى (ع) است، كه به سوى قوم فرعون و براى نجات بنى اسرائيل گسيل شد، و فرعونيان او را تكذيب كردند، و خداوند به همين جرم در دريا غرقشان كرد.

و سپس براى عذاب دومشان كه آن را انكار مى‌كردند، يعنى بازگشت به خدا در روز فصل قضا (قيامت) چنين اقامه حجت مى‌كند كه: قيامت آمدنى است، چه بخواهند و چه نخواهند. و در آخر پاره‌اى از اخبار قيامت را و آنچه بر سر مجرمين مى‌آيد و آنچه از انواع عذاب به آنها مى‌رسد، برشمرده، و ن?ز بخش? از ثواب هايى را كه به متقين مى‌رسد كه عبارت است از حيات طيب و مقام كريم، بيان مى‌كند.

ويژگي‌هاى سوره دخان:

1. اين سوره 59 آيه به عدد کوفى، 57 آيه به عدد بصرى، 56 آيه به عدد حجازى و شامي، 346 کلمه و 1431 يا 1475 حرف دارد.

2. در ترتيب نزول، شصت و چهارمين و در قرآن چهل و چهارمين سوره است و پس از سوره زخرف و پيش از سوره جاثيه در مکه نازل شد.

3. از نظر کميت از سوره‌هاى مثانى وکمتر از يک حزب قرآن است.

4. گفته‌اند يک آيه منسوخ دارد.

5. بيست و پنجمين سوره‌اى که با حروف مقطعه آغاز مى‌شود، پنجمين سوره از سُوَر حواميم و نيز پنجمين سوره از سوره‌هاى داراى سوگند است.

مطالب مهم سوره دخان:

1. بيان عظمت قرآن در قالب سوگند، و نزول قرآن در شب قدر؛

2. خداشناسى؛

3. خلقت آسمان و زمين و هدف آفرينش؛

4. نشانه‌هاى آستانه وقوع قيامت؛

5. بخش‌هايى از تاريخ بنى‌اسرائيل (فرعون و قومش) .