responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2879

سوره حم المؤمن

سوره غافر

(سوره حم المؤمن)

(چهلمين سوره قرآن)

«غافر» از ماده «غفران» به معناى خطاپوش و بخشنده است. غافر يکى از صفات خداوند مى‌باشد که در آيه سوم اين سوره آمده است: (غَافِرِ الذَّنبِ وَقَابِلِ التَّوْبِ) ؛ «خداوندى که آمرزنده گناه و پذيرنده توبه است». بدين جهت، سوره غافر نام گرفته است.

اين سوره پيرامون بلندپروازي‌هاى كفار، و مجادلات باطل ايشان به منظور از بين بردن حقى كه بر آنان نازل شده، سخن مى‌گويد، بدين سبب آيات آن يكى پس از ديگرى متعرض جدل‌هاي آنان، و پاسخ دادن به جدالشان مى‌شود، يك جا مى‌فرمايد: ما يُجادِلُ فِي آياتِ اللَّهِ إِلَّا الَّذِينَ كَفَرُوا فَلا يَغْرُرْكَ تَقَلُّبُهُمْ فِي الْبِلادِ، جاى ديگر مى‌فرمايد: الَّذِينَ يُجادِلُونَ فِي آياتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطانٍ أَتاهُمْ كَبُرَ مَقْتاً، باز هم مى‌فرمايد: أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يُجادِلُونَ فِي آياتِ اللَّهِ أَنَّى يُصْرَفُونَ.

و با اين تكرار، سورت استكبار و جدال آنان را از راه به رخ كشيدن عذابى كه امم گذشته به جرم تكذيب گرفتار آن شدند مى‌شكند، و به همين منظور عذاب‌هاى خوار كننده‌اى را كه خدا به ايشان وعده داده، با ذكر نمونه‌اى از آنچه در آخرت بر سرشان مى‌آيد خاطر نشان مى‌كند.

و سخنان باطل ايشان را با حجت‌هايى كه گوياى وحدانيت خدا در ربوبيت و الوهيت است، به كلى مردود مى‌سازد؛ رسول گرامى خود (ص) را امر به صبر نموده و هم آن جناب و هم همه مؤمنين را وعده نصرت مى‌دهد. و نيز آن جناب را امر مى‌كند كه به كفار اعلام كند تسليم پروردگار خويش است و دست از پرستش او برنخواهد داشت، تا به كلى از آن جناب مايوس گردند.

گفته شده: تمامى آيات اين سوره در مكه نازل شده، چون آيات آن به هم اتصال دارند و مضامين آن بر اين معنا شهادت مى‌دهد. ولى بعضى‌ها گفته‌اند: پاره‌اى از آياتش در مدينه نازل شده است.

ويژگي‌هاى سوره غافر:

1. داراى 85 آيه به عدد کوفى و شامى، 84 آيه به عدد حجازى، 82 آيه به عدد بصرى، 1199 يا 1288 کلمه و 4960 يا 5109 حرف است.

2. در ترتيب نزول، شصتمين و در مصحف شريف چهلمين سوره است.

3. بعد از سوره زمر و پيش از سوره فصّلت در مکه و پيش از هجرت نازل و به همين ترتيب نيز در مصحف شريف گردآورى شد.

4. از ابن‌عباس نقل شده که آيات 56 و 57 مدنى است.

5. از نظر کميت، از سور مثانى و دقيقاً نيم جزء قرآن است.

6. نخستين سوره از سُوَر حواميم (سوره‌هايى که با حروف مقطعه «حم» آغاز مى‌شوند) و بيست و يکمين سوره از سُوَر مقطعات است.

7. گفته شده است دو آيه منسوخ دارد.

مطالب عمده سوره غافر:

1. بيان تقابل دائم حق و باطل، ايمان و کفر و ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها؛

2. مطالبى درباره توحيد و خداشناسى و تدبير خداوند در جهان خلقت؛

3. ارائه بخش‌هايى از تاريخ بنى‌اسرائيل؛ موسى (ع) و هارون با فرعون و هامان و نيز داستان مؤمن آل‌فرعون؛

4. مطالبى از خلقت انسان؛

5. مطالبى از معاد؛

6. تشويق به سير و سياحت براى عبرت‌آموزي.

نيز ر.ک: اسامى سوره غافر.


[1]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان في تفسير القرآن;جلد17;صفحه 302
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ، 849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 194و64و43و41
[3]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه 586
[4]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه 316
[5]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193
[6]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد20;صفحه 3
[7]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت سوره هاى قرآن;صفحه (332-334)
[8]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 - 817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه (409-181)و309
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی    جلد : 1  صفحه : 2879
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست