نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2706
سوره 087
سوره اَعلى
(سوره 087)
(هشتاد و هفتمين
سوره قرآن)
«أعلى» به معناى برتر و بلندتر و صفت ذات مقدس
الهى است. در آيه نخست اين سوره واژه «أعلى» آمده و نام سوره نيز از همين کلمه گرفته
شده است.
در اين
سوره به توحيد خداى تعالى امر شده، توحيدى كه لايق به ساحت مقدس او باشد، و نيز به
تنزيه ذات متعاليش از اينكه نام مقدسش با نامى ديگر ذكر شود، و يا چيزى كه بايد به
او مستند شود بغير او نسبت دهند، مثلا كسى ديگر را در خلقت و تدبير و رزق شريك او بدانند،
و به رسول خدا (ص) وعده تاييد مىدهد، تاييد به وسيله علم و حفظ، و نيز وعده مىدهد
كه او را از آسانترين طريق و مناسبترين راه موفق به تبليغ و دعوت بفرمايد.
و سياق آيات اول سوره سياق آيات مكى است، و اما
ذيل سوره يعنى از جمله قَدْ أَفْلَحَ مَنْ تَزَكَّى... مورد ترديد است
براى اينكه از طرق ائمه اهل بيت و همچنين از طرق اهل سنت رواياتى رسيده كه منظور از
تزكى دادن زكات فطره و خواندن نماز عيد است، و اين را هم مىدانيم كه روزه و
توابعش كه يكى زكات فطره است و همچنين نماز عيد، بعد از هجرت در مدينه تشريع شده، نتيجه
اين كه آيات ذيل سوره در مدينه نازل شده، پس سوره مورد بحث مشتمل است بر آيات مكى و
مدنى هر دو، و اين با رواياتى كه مىگويد اين سوره مكى است منافاتى ندارد، براى اينكه
مىتوان آن را حمل كرد به اينكه منظور صدر سوره است.
ويژگيهاى سوره أعلى:
1. نوزده آيه، 72 يا 78 کلمه و 270 يا 271 حرف
دارد.
2. هشتمين سورهاى است که در مکه پس از سوره تکوير
و پيش از سوره ليل بر پيامبر اکرم (ص) نازل شد و در ترتيب مصحف شريف هشتاد و هفتمين
سوره است.
3. از نظر کميت، از سورههاى مفصّل و از نوع اوساط
آن بهشمار مىآيد.
4. در اين سوره نَسخى رخ نداده است.
مهمترين مطالب سوره أعلي:
1. تسبيح و تقديس خداوند متعالي؛
2. اشاره به قانون نظم و توازن، و هدايت فطرى
بشر؛
3. ترغيب به تزکيه نفس و خودسازي؛
4. مقايسه زندگى فانى دنيا و زندگى جاويد آخرت؛
5. اشارهاى کوتاه به صحف ابراهيم و موسى (ع)
و تعاليم آموزنده آنان.
[1]هاشم زاده هريسي
، هاشم ، 1317 -;شناخت سوره هاى قرآن;صفحه 532
[2]راميار ، محمود
، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه 590
[3]جمعي از محققان;علوم
القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه 315
[4]فيروز آبادي
، محمد بن يعقوب ، 729 - 817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه
514
[5]مكارم شيرازي
، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد26;صفحه 378
[6]زركشي ، محمد
بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193
[7]حجتي ، محمد
باقر ، 1311 -;پژوهشى درتاريخ قرآن كريم;صفحه 148
[8]طباطبايي ، محمد
حسين ، 1281 - 1360;الميزان في تفسير القرآن;جلد20;صفحه 263
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2706