سوره 048

سوره فتح

(سوره 048)

(چهل و هشتمين سوره قرآن)

در آيه اول اين سوره از پيروزى بزرگ پيامبر (ص) به يارى خدا، ياد شده است؛ فتحى که در صلح حديبيه كه در سال ششم از هجرت اتفاق افتاد، فراهم آمد. پيامبر (ص) همراه 1400 نفر به جنگ با مشرکان رفت؛ در حالى که اميدى به بازگشت پيروزمندانه و به سلامت نبود؛ ولى سرانجام با قرارداد آتش‌بس ده ساله و بدون درگيرى به مدينه بازگشتند. همين قرارداد، پيروزى‌هاى بزرگ ديگرى درپى داشت؛ مانند: فتح خيبر در سال هفتم هجرى، فتح مکه همراه دوازده‌هزار سرباز مسلمان در سال هشتم هجرى و مسلمان شدن تعداد زيادى از مشرکان در اين فاصله. اين‌ها آن «فتح مبين» است که سوره به آن نام مشهور شده است.

چون اين سوره با آيه((إِنَّا فَتَحْنَا لَكَ فَتْحًا مُّبِينًا))آغاز شده است و نويد يک پيروزى بزرگ و درخشان را مى‌دهد، به آن «فتح» گفته‌اند.

غرض سوره بيان منتى است كه خداى تعالى بر رسول خود نهاده، و در اين سفر فتحى آشكار نصيبش فرموده. و نيز منتى كه بر مؤمنين همراه وى نهاده و مدح شايانى است كه از آنان كرده، و وعده جميلى است كه به همه كسانى از ايشان داده كه ايمان آورده و عمل صالح كرده‌اند. اين سوره در مدينه نازل شده است.

درباره مصداق اين فتح، ميان مفسران نظراتى به قرار ذيل هست:

1. صلح حديبيه (مشهورترين نظريه) ؛

2. فتح خيبر؛

3. فتح مکه؛

4. فتح و پيروزى سپاه اسلام در همه جنگ‌ها.

ويژگي‌هاى سوره فتح:

1. داراى 29 آيه، 560 کلمه و 2438 يا 2509 حرف است.

2. در ترتيب نزول، يکصد و يازدهمين و در قرآن کريم چهل و هشتمين سوره است.

3. پس از سوره جمعه و پيش از سوره مائده در سال ششم هجرت هنگام بازگشت از صلح حديبيه نازل شد و از سوره‌هاى مدنى به شمار مى‌آيد.

4. از نظر کميت از سوره‌هاى مثانى و شامل حدود يک حزب قرآن است.

5. در اين سوره، آيه منسوخ نيست؛ امّا آيه ناسخ وجود دارد.

مطالب سوره فتح:

1. بشارت به فتح مکه؛

2. حوادث جريان صلح حديبيه و بيعت رضوان؛

3. اشاره به کارشکنى‌هاى منافقان؛

4. اوصاف ويژه پيروان مکتب محمدى (ص) .