نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2645
سوره 026
سوره شُعَراء
(سوره 026)
(بيست و ششمين سوره قرآن)
در چهار آيه آخر اين سوره، سخن از شاعران
بيهودهگوى بىتعهد و بى عمل و نيز ستايشى از شاعران مؤمن و عامل و يادآوران خدا و
پيروزمندان پس از ستمديدگى به ميان آمده است.
اين شيوهاى براى محتوا و جهتدادن به
يک نهاد موجود در جامعه و استفاده از سنگر شعر در راه تعهد و ايمان است. سبب نام گذارى
سوره به «شعراء» همين است.
غرض از اين سوره، تسليت خاطر رسول خدا (ص) است از اين كه قومش او را و
قرآن نازل بر او را تكذيب كرده بودند و او آزرده شده بود و همين معنا از اولين آيه
آن كه مىفرمايد: تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْمُبِينِ بر مىآيد. آرى كفار
قريش يك بار او را مجنون خواندند، بار ديگر شاعر، و اين آيات علاوه بر تسليت خاطر آن
جناب، مشركين را تهديد مىكند به سرنوشت اقوام گذشته و به اين منظور چند داستان از
اقوام انبياى گذشته يعنى موسى و ابراهيم و نوح و هود و صالح و لوط و شعيب (ع) و سرنوشتى
كه با آن روبرو شدند و كيفرى كه در برابر تكذيب خود ديدند نقل كرده است تا آن جناب
از تكذيب قوم خود دل سرد و غمناك نگردد و نيز قوم آن جناب از شنيدن سرگذشت اقوام گذشته
عبرت بگيرند.
و اين سوره از سورههاى پيشين (عتاق) مكى است، يعنى از آنهايى است كه در
اوايل بعثت نازل شده به شهادت آيه وَ أَنْذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ
كه مشتمل بر ماموريت آن جناب در اول بعثت است و در اين سوره واقع است. و چه بسا از
قرار گرفتن آيه مزبور در اين سوره و آيه فَاصْدَعْ بِما تُؤْمَرُ در سوره
حجر و مقايسه مضمون آن دو با يكديگر تخمين زده شود كه اين سوره جلوتر از سوره حجر نازل
شده است.
مطلب ديگر اينكه، از سياق همه آيات اين سوره بر مىآيد كه تمام آن مكى
است، ليكن بعضى از مفسرين پنج آيه آخر آن را و بعضى ديگر تنها آيه أَ وَ لَمْ
يَكُنْ لَهُمْ آيَةً أَنْ يَعْلَمَهُ عُلَماءُ بَنِي إِسْرائِيلَ را استثنا كرده
و گفتهاند كه اينها در مدينه نازل شده است.
اين سوره نيز مانند بيشتر سورههاى مکى درباره توحيد، نبوت، معاد، بهشت
و دوزخ مطالبى دارد و از سرگذشت موسى و ديگر انبيا سخن ميگويد.
ويژگيهاى سوره شعراء:
1. داراى 227 آيه به عدد کوفى و شامى، 226 آيه به عدد ديگر مکاتب تفسيرى،
1297 يا 1277 کلمه و 5522 يا 5542 حرف است.
2. در ترتيب نزول، چهل و هفتمين و در قرآن کريم بيست و ششمين سوره است.
3. پس از سوره واقعه و پيش از سوره نمل در مکه نازل گرديد؛ بهجز آيات
197 و 224 تا آخر که مدنىاند.
4. از سور مثانى و دقيقاً نيم جزء قرآن است.
5. گفتهاند اين سوره يک آيه منسوخ دارد.
6. دوازدهمين سورهاى است که با حروف مقطعه آغاز ميشود.
مطالب عمده سوره شعراء:
1. شفقت خداوند براى پيامبر (ص) درباره عدم پذيرش اسلام از ناحيه مردم
و اصلاح نشدن آنان؛
2. داستان پيامبران گذشته؛ مانند داستان موسى و هارون با بنىاسرائيل،
داستان حضرت نوح، حضرت صالح، حضرت لوط و سرنوشت اقوام آنان؛
3. بيان عظمت قرآن؛
4. سخنى درباره شاعران بى ايمان و هجوگو.
نيز ر.ک: اسامى سوره شعراء.
[1]سخاوي ، علي بن محمد ، 558-643ق.;جمال
القراء و كمال الاقراء;جلد1;صفحه 450
[2]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;صفحه 344
[3]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد15;صفحه
(176-181)
[4]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
585
[5]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 194و(41-43)
[6]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد15;صفحه 250
[7]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193
[8]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 270
[9]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
(313-315)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2645