نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2414
ريشه كلمات قرآن
ريشه كلمات قرآن
(حروف اصلى کلمات مشتق قرآن)
ريشه يا ماده يک کلمه عبارت است از حروف
اصلى درکلمات مشتق. دانستن ريشه کلمات قرآن براى استفاده از معجمهاى قرآنى نقش کليدى
دارد؛ زيرا به طور کلى اصول تدوين معجمها - و از جمله آنها معجمهاى قرآنى - در زبان
عربى بر ماده و ريشه کلمه استوار است؛ لذا بر جويندهاى که بخواهد از اين گونه معاجم
استفاده کند، لازم است اولاً ريشه کلمه مورد نظر را بداند تا بتواند براساس آن مشتقات
ماده را پيدا کند؛ ثانيا به نظام تبويب و ترتيب کلمه در معاجم عربى آشنا باشد؛ مثلاً
اگر بخواهد کلمه «الإحصاء» را در چنين معجمهايى بيابد، بايد
بداند اين کلمه از ماده «ح-ص-ي» گرفته شده است و به اين ماده بايد رجوع کند، و نيز
بايد آگاه باشد اين ماده در بعضى کتابها مثل لسانالعرب، تاجالعروس، صحاحاللغة و
القاموسالمحيط که حرف آخر ماده را اساس تبويب قرار دادهاند در «باب الياء»، در کتابهايى
مثل اقربالموارد، منتهىالإرب، المعجمالوسيط و المنجد که تبويب آنها بر حرف اول
ماده استوار است، در «باب الحاء»، و در کتاب العين و تهذيباللغة که تبويب آن بر اساس
مخارج حروف و روش تقليب صورت گرفته، پس از «باب العين» در «کتاب الحاء» و در ديگر مع
جمها احياناً با روشهاى ديگر ضبط شده است.
فرهنگنويسان درباره ريشه بعضى از کلمات اتفاقنظر ندارند؛ مثل: کلمه «اقتت»
(ا. ق. ت يا و. ق. ت) و «التراقي» (ر. ق. ى يا ر.ق و يا ت. ر.ق) . درباره لغات غيرعربى
(بيگانه) در قرآن مشکل ديگر اين است که پارهاى از دانشمندان، اين نوع کلمات را غيرعربى
دانسته و عين کلمه را آوردهاند و دستهاى ديگر، آنها را بر حسب ريشه ضبط کردهاند.
[1]روحاني ، محمود ، 1315 -;المعجم الاحصائى
لالفاظ القرآن الكريم=فرهنگ آمارى كلمات قرآن كريم;جلد1;صفحه (5-8)
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 2414