نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 231
آيه 030 محمد
آيه 030 محمد
(آيه 30 محمّد
(ص) ، در باره منافقان و امکان شناخت آنان از لحن گفتارشان)
به آيه 30 سوره
محمّد (ص) که راجع به منافقان است «آيه لحن القول» و «آيه منافقان» مىگويند:((وَ لَوْ نَشاءُ لَأَرَيْناكَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ
بِسِيماهُمْ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِي لَحْنِ الْقَوْلِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ أَعْمالَكُمْ)
؛ «و اگر ما بخواهيم آنها را به تو نشان مىدهيم تا آنها را با قيافههايشان بشناسى،
هر چند مىتوانى از طرز سخنانشان آنها را بشناسى، و خداوند اعمال شما را مىداند».
)
در اين آيه و
آيات قبل و بعد از آن به بخشى از صفات و نشانههاى منافقين اشاره شده، و مخصوصا بر
اين معنا تاكيد دارد كه اينها تصور نكنند براى هميشه مىتوانند چهره درونى خود را از
پيامبر (ص) و مؤمنان مكتوم دارند، و خود را از رسوايى بزرگ برهانند. قرآن به پيامبر
(ص) ميفرمايد: اگر بخواهيم، در چهرههاى آنها علامتى مىگذاريم كه با مشاهده آن علامت
از نفاقشان آگاه شوى، و آشکارا آنها را ببينى. سپس مىافزايد: هر چند الان هم مىتوانى
از طرز سخنانشان آنها را بشناسى.
«لحن» عبارت از اين است كه سخن را از قواعد و
سنن خود منحرف سازند، يا اِعراب خلافى به آن دهند، و يا از صورت صراحت به كنايه و اشاره
بكشانند، و منظور در آيه مورد بحث همان معناي سوم است يعنى اين منافقان بيماردل را
از كنايهها و نيشها و تعبيرات موذيانه و منافقانهشان مىتوان شناخت. هر جا سخن از
جهاد است آنها به نحوى در تضعيف اراده مردم مىكوشند، هر جا سخن از حق و عدالت است
آن را به سوى ديگرى منحرف مىسازند، و آنجا كه از نيكان و پاكان و پيشگامان اسلام سخن
به ميان مىآيد به نحوى مىكوشند آنها را لكهدار و كم اعتبار كنند. لذا در حديث معروفى
از ابو سعيد خدرى نقل شده است كه مىگويد: منظور از «لحن القول» بغض على بن ابى طالب
(ع) است، و ما منافقان را در عصر پيامبر (ص) از طريق عداوت با على ع مىشناختيم. اصولا
ممكن نيست انسان چيزى را در دل داشته باشد و بتواند براى مدت طولانى آن را چنان مكتوم
دارد كه حتى در كنايات و اشارات و لحن كلام او ظاهر نشود، لذا در حديثى از امير مؤمنان
على (ع) مىخوانيم: هيچكس چيزى را در دل پنهان نمىكند مگر اينكه در سخنانى كه از دهان
او ناآگاه مىپرد و صفحه صورتش آشكار مىشود.
[1]مكارم شيرازي
، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد21;صفحه 478
[2]طوسي ، محمد
بن حسن ، 385 - 460ق.;التبيان في تفسير القرآن;جلد9;صفحه 305
[3]طبرسي ، فضل
بن حسن ، 468 - 548ق;مجمع البيان فى تفسيرالقرآن;جلد9;صفحه 160
[4]سيوطي ، عبد
الرحمان بن ابي بكر ، 849 - 911ق.;الدر المنثور في التفسير بالماثور;جلد6;صفحه 66
[5]طباطبايي ، محمد
حسين ، 1281 - 1360;الميزان في تفسير القرآن;جلد18;صفحه 243
[6]فخر رازي ، محمد
بن عمر ، 544 - 606ق.;التفسيرالكبير;جلد28;صفحه 59
[7]حويزي ، عبد
علي بن جمعه ، - 1112ق.;تفسيرنورالثقلين;جلد5;صفحه 44
نام کتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن نویسنده : دفتر تبلیغات اسلامی جلد : 1 صفحه : 231