حمل كلام بر مجراي شك

حمل كلام بر مجراي شك

(ابراز سخن حق در قالب شکّ)

چنانچه سخنور، کلام حق خود را از روى مسامحه و براى قطع عناد، با شک بيان کند، دست به يک اسلوب بيانى و فنون بلاغى زيبا زده است که به آن «حمل کلام بر مجراى شک» مى‌گويند؛ مانند:

1.((وَ إِنَّا أَوْ إِيَّاكُمْ لَعَلَى هُدًى أَوْ فِى ضَلَالٍ مُّبِينٍ) ؛ «و ما يا شما بر (طريق) هدايت يا ضلالت آشکار هستيم» (سبأ// 24) . )

پيامبر اسلام (ص) مى‌داند که خود و پيروانش در مسير هدايت، و مشرکان در ضلالت هستند؛ اما کلام خود را براى مسامحه و قطع عناد، با ترديد بيان کرده است.

اين آيه، از بهترين نمونه‌هاى «حمل کلام بر مجراى شک» در قرآن است.

2.((قُلْ إِن كَانَ لِلرَّحْمَنِ وَلَدٌ فَأَنَا أَوَّلُ الْعَابِدِينَ) ؛ «بگو اگر براى [خداى] رحمان فرزندى بود خود من نخستين پرستندگان بودم» (زخرف// 81) .)